چکیده
در این مقاله، بستر و موانع توسعۀ مشارکتی یکی از تفرجگاه‌های اصلی و محلات سیاحتی تهران، موسوم به فرحزاد، مورد تحلیل قرار میگیرد. طی مقاله، نخست وضعیت فرحزاد از منظر سکونت/ محیط مصنوع، ویژگی‌های اجتماعی و گسترش کسبوکارهای خدماترسان جهت بازدیدکنندگان توصیف و ذینفعان اصلی توسعه محله شناسایی میشود. سپس، بستر و موانع توسعه فعالیت‌های تفرجی و سیاحتی در فرحزاد در دو محور عملیاتی- ساختاری و اجتماعی- فرهنگی مورد توجه قرار میگیرد. بدین منظور، هم برنامههای تهیهشده توسط بخش عمومی جهت فرحزاد و هم دیدگاه‌های ذینفعان مختلف در مورد بستر و موانع مشارکت تحلیل میشود. روش‌های بهکارگرفتهشده جهت مطالعه حاضر مشتمل بر تحلیل طرح‌ها و دادههای موجود، مشاهده و نیز مصاحبههای نیمه‌ساختارمند با بازدیدکنندگان، ساکنان، دستاندرکاران برنامهریزی و دیگر ذینفعان بوده است. نتایج تحلیل برنامههای تهیهشده جهت فرحزاد که در لفظ و ظاهر بر ماهیت سکونتی- گردشگری محله تأکید میورزند، حاکی از کمتوجهی به جنبههای اجتماعی توسعه و به ویژه مشارکت جماعت محلی است. همچنین، بر پایۀ مصاحبهها و مشاهدات، سطح پایین آگاهی، انسجام و همبستگی اندک، ناهماهنگی میان اهداف و تمهیدات نهادهای بخش عمومی و مشکل مالکیت امکان مشارکت محلی را، از جمله در توسعۀ فعالیت‌های تفرجی و سیاحتی، کاهش داده است.
نوشته‌های مرتبط
مقدمه
گسترش شتابان شهرنشینی در ایران تفرجگاه‌های پیرامون شهرهای کشور را از موقعیت ویژهای به عنوان مکان‌های گذران اوقات فراغت و مقاصد گردشگری برخوردار کرده است. تفرجگاه‌های حومۀ شهرهای بزرگ، به ویژه تهران، طی سال‌های گذشته پذیرای خیل بزرگی از بازدیدکنندگان بوده و با تداوم افزایش تقاضا روبرو شدهاند. از جمله کوهدرههای شهر تهران با داشتن مناظر زیبا و آبوهوای نسبتاً خوب به مهم‌ترین تفرجگاه‌های پیرامونی پایتخت تبدیل گشته و گسترش کالبدی قابل توجهی یافتهاند.
فرحزاد یکی از کوهدرههای شهر تهران با ویژگی‌های برجستۀ تفرجگاهی و سیاحتی و در عین حال بافت اجتماعی و کالبدی مختلط و ناهمگون است. این محله در مطالعات جامع تهران به عنوان دهکدۀ تفریحی نمونه مورد عنایت قرار گرفته و جهت آن در سال ۱۳۸۹ پژوهشی در قالب طرح منطقۀ نمونۀ گردشگری فرحزاد نیز انجام شده است. همچنین، فرحزاد دارای طرح‌های تفصیلی، منظر و بهسازی/ ساماندهی است. در عین حال، نظر به بافت اجتماعی و کالبدی خاص فرحزاد از یک‌سو و گسترش شتابان کسبوکارهای خدماترسان در آن طی سال‌های گذشته از سوی دیگر، نوعی برنامهریزی منسجم و هدفمند برای ساماندهی فعالیت‌های تفرجی و سیاحتی جهت این محله، با تأکید بر ابعاد اجتماعی توسعه و مشارکت ذینفعان، ضروری به نظر میرسد.
ادامه مطلب؛
