تحلیل الگوهای فضایی زندگی روزمرۀ زنان حومه‌نشین نمونۀ موردی: محلۀ مارلیک در شهر ملارد
زهره دودانگه- زهرا اهری
نوشته‌های مرتبط
این مقاله قصد دارد توضیح دهد که چگونه زنان حومه‌نشین با محدودیت‌های زندگی در شهر خودشان دست‌وپنجه نرم می‌کنند و این رویارویی چگونه در رفتارهای فضایی‌شان بازتاب یافته است. نویسندۀ مقاله بر اساس نظریۀ ساخت‌مندی (structuration) آنتونی گیدنز، موقعیت سکونتگاه حومه‌ای در شبکۀ کلانشهری و مفهوم جنسیت را به عنوان ساختارهای محدودکننده‌ای در نظر گرفته که با هم تلاقی کرده‌اند، و رفتاهای فضایی زنان را نتیجۀ کنش متقابل میان عاملیت آن‌ها و این ساختارها تلقی کرده است. انتخاب شهرک مارلیک به عنوان نمونۀ مورد مطالعۀ این پژوهش، نشان داد که به‌رغم امکانات و فرصت‌های محدودی که در این شهرک حومه‌ای وجود دارد، تفاوت‌ها و تنوع‌های زیادی میان زنان ساکن در این شهرک دیده می‌شود. دلیل این تنوع از یک سو سیل مهاجرت‌های گسترده‌ای است که از اقصی نقاط کشور به آن روان شده است و از سوی دیگر ظهور نسل جدیدی از زنان است که به واسطۀ تحصیلاتشان اشتیاق پیوستن به دنیای مولد و عرصه‌های کاری را دارند. نویسنده برای آنکه بتواند تعامل میان عاملیت این زنان و ساختارهای موجود را تحلیل کند، یک پژوهش کیفی را به انجام رسانده، و علاوه بر مطالعۀ اسناد موجود، داده‌های میدانی خودش را با مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته، خودنگاری و مشاهدات میدانی به دست آورده است. نتایج پژوهش او نشان داد که در هر قلمرویی از زندگی روزمره (خانه‌داری، کار، فراغت و کنش‌های اجتماعی) زنان در برابر محدودیت‌های ساختاری تاکتیک‌های خاص خود را دارند. این تاکتیک‌ها در سه گروه انفعال، گریز و غلبه جای می‌گیرند. همچنین هفت الگوی اصلی رفتار فضایی در میان این زنان شناسایی شد و برایش نگاره‌هایی شماتیک ترسیم شد. نتایج نشان داد که زنان جوان و تحصیلکرده، بیش از زنان دیگر، از تکه‌تکه شدن زندگی روزمره‌شان رنج می‌برند؛ در مقابل زنانی که با اتکا بر مهارت‌های تجربی‌شان در داخل شهرک کار می‌کنند، الگوی رفتاری منعطف‌تر و زندگی خلاقانه‌تری را دارند. این دو گروه دو سر یک طیف گسترده را شکل می‌دهند، و میانشان الگوهای دیگری قرار دارد. وجود این الگوها نشان از طبیعت غیرتعیین‌کنندۀ ساختارها دارد، ساختارهایی که زنان با عاملیتشان آن‌ها بازتولید می‌کنند و تغییرشان می‌دهند.
این مقاله حاصل پژوهش نویسندۀ اول در مقطع کارشناسی ارشد به راهنمایی نویسندۀ دوم (دکتر زهرا اهری) در پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. مقاله در سال ۲۰۱۹ به عنوان فصلی از یک کتاب، به زبان انگلیسی و به ویراستاری علمی آرمان فدایی و الکساندرو کوپولا، منتشر شده است. متن کامل این فصل را در لینک زیر بخوانید و برای ارجاع به آن از عبارت زیر استفاده کنید:
تحلیل الگوهای فضایی زندگی روزمرۀ زنان حومه‌نشین نمونۀ موردی: محلۀ مارلیک در شهر ملارد
Dodangeh, Z., & Ahari, Z. (2019). Analyzing the Spatial Patterns of Suburban Women’s Everyday Life: Case Study: Marlik Town in Tehran Metropolitan Area. In Coppola A. & Fadaei A. (Eds.), Iranian Cities. An emerging urban agenda at a time of drastic alterations: QU3#19 (pp. 23-38). Macerata: Quodlibet. doi:10.2307/j.ctvvb7m32.5
لینک کتاب :
https://www.quodlibet.it/rivista/9788822910561