تاریخچه مختصری از نوجوانی (۸)

نوجوان و موسیقی

پی . یونت[۱] ( ۱۹۸۵) در سال ۱۹۵۴ با موفقیت چشمگیر آهنگ راک اروند ده کلاک[۲] اشاره به توسعه ی فرهنگ جدید موسیقی نوجوان و بدل شدن این رده ی سنی به هدف اول تهیه کنندگان بود. یک سال بعد ، ر. بروکس از همین آهنگ برای فیلم خود با عنوان بلکبرد جانگل ، که مصائب زندگی یک نوجوان را به تصویر می کشید ، بهره برد. در سال ۱۹۵۴ ، الویس پرسلی[۳] ، اولین آلبوم خود را تهیه کرد. آلبوم در بردارنده ی آهنگ هایی به سبک راک ، مخصوص نسل وی ، بود. الویس سعی کرد تا روح نسل خود را در آلبومش نمایان سازد. در دهه ی ۱۹۵۰ میلادی ، موسیقی راک مختص طبقه ی نوجوان شناخته شده و بسیاری از کشورهای حوزه ی آتلانتیک را فرا گرفت. در دهه ی ۶۰ میلادی ، در ایالات متحده ، در بستر مخالفت با جنگ ویتنام ، موسیقی پاپ جایگزین راک شد. برای جوانانی که در سرتاسر دنیا به یک نوع موسیقی گوش می دادند ، مرزهای اجتماعی و فرهنگی در نوردیده شد. وستیوال وود استاک[۴] در سال ۱۹۶۹ صدها هزار نفر مخاطب را به خود جلب کرد.

در فرانسه ، مجله ی سلام دوستان[۵] که از سال ۱۹۶۲ فعالیت خود را آغاز کرد ، پس از مدت کوتاهی به تیراژ میلیونی رسید. پس از آن نیز مجله ی سن زیبای نوجوانی[۶] ، برای دختران روانه ی کیوسک ها شد. در این دوره موسیقی در همه ی فرانسه همه گیر شده و فضایی توامان با شادی ،جوانی ، شور و حرارت را به وجود آورده بود. البته باید به این مساله اشاره کرد که سلایق همچنان به نسبت جنسیت و طبقه ی اجتماعی بسیار متنوع بود. (سون ، ۲۰۰۱) برنامه ی رادیویی سلام دوستان هم که پس از موفقیت مجله ، در این سال ها از رادیو فرانسه پخش می شد مخاطبان بسیاری را به خود جلب کرده بود. ۵۲ درصد محصل ، ۴۷ درصد فرزندان طبقه ی کارگر و تنها ۳۱ درصد فرزندان خانواده هایی که شغل ازاد داشتند. ( سون ، ۲۰۰۱،۹۲) ای. ارنو [۷]در روزنامه ی خود نوشت : « ما در حالی که به برنامه های مختلف رادیویی گوش می دادیم ، برای گرفتن مدرک لیسانسمان درس می خواندیم. برنامه های مختلف رادیویی و شخصیت های متنوعی که در آن ها ایفای نقش می کردند ، برای ما جذابیت بسیاری را به همراه داشت.»

ابداع از روی اجبار

در فرانسه ، جوانی ، به واسطه ی دغدغه های نها خانواده ، مسکن ، مدرسه و . . . ، از سال ۱۹۸۵ ، مورد توجه مسئولان سیاسی کشور قرار گرفت. سیرینلی در کتاب خود به بخشی از سخنان پومپیدو[۸] در مراسم افتتاحیه ی مدرسه ی فنی در آلبی[۹] در سال ۱۹۶۴ اشاره می کند : « جمعیت محصلین فرانسه در سال ۱۹۳۹ به سختی به ۵ میلیون نفر می رسید ، این میزان امروزه به حدود ۹ میلیون نفر رسیده است.در سال ۱۹۳۹ تنها ۴۴۴ هزار نفر در مقطع راهنمایی تحصیل می کردند. امروزه این میزان به بیش از ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر می رسد. در سال ۱۹۳۹ ، تنها ۷۰ هزار دانش آموز در رشته های فنی مشغول به تحصیل بودند ، امروزه این آمار به ۵۱۰ هزار نفر می رسد.»

در سال ۱۹۵۰ ، تنها ۵.۱۲ درصد از یک شاخه ی سنی موفق به اخذ مدرک دیپلم می شدند، ۲۰ سال بعد ، این میزان به ۱۶۸۰۰۰ نفر رسید. در دوره ای که در تاریخ فرانسه از آن به عنوان بیبی بوم[۱۰] یاد می شود ، یعنی در فاصله ی سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰، نوجوانی در معنای معاصر خود تجلی یافت. در سال ۱۹۵۹ ، تحصیل اجباری ، از سن ۱۴ به ۱۶ سالگی رسید ، با این وجود در دهه ی ۶۰ ، هنوز هم بیش از نیمی از پسران در سن ۱۶ سالگی مشغول به کار بوده اند. در سال ۱۹۵۸ ، ای. سووی[۱۱] ، کتابی تحت عنوان صعود جوانان[۱۲] را منتشر ساخت . وی در این کتاب با اشاره به رشد قشر جوان در فرانسه ، از سیاستمداران خواست تا برای ایشان جایگاه جدیدی در صنعت ، کشاورزی ، مسکن ،بهداشت ، آموزش و . . . در نظر بگیرند. فشارهای بین نسلی که در سال های جنگ کاهش پیدا کرده بود ، بار دیگر شدت یافت و جوانان به شدت اقتدار طلبی بزرگترها را به چالش کشیدند. ( بانتینی[۱۳]،۲۰۰۷،۴۱)

از نظر ادگار مورن ، نوجوانی در اواسط قرن بیستم میلادی ، بعدی جامعه شناسانه پیدا کرد. به اعتقاد وی ، این اتفاق به واسطه ی رشد روز افزون احساس تعلق نسلی با ارزش ها ، نحوه ی زندگی خاص ، فرهنگ و نحوه ی جامعه پذیری[۱۴] آن ، شکل پذیرفت.اندک اندک ، به خصوص از دهه ی ۶۰ میلادی به بعد ، جوانان فرهنگ های مختص به خود را در زیر گروه هایی که تشکیل می دادند ، توسعه دادند و روز به روز بر تنوع اهداف خود افزودند. در این دوره بود که تفاوت بین نسلی روز به روز وضوح بیشتری به خود می گرفت. تلوزیون به خانه های مردم راه یافت و رادیو – تلوزیون نقشی مضاعف در روند جامعه پذیری جوانان به عهده گرفت. ارنو در روزنامه ی خود نوشت : « برای اولین بار بود که در هر مکانی می شد موسیقی گوش دارد ، در تخت خواب ، کنار ساحل ، در خیابان در حال قدم زدن و . . . رادیو شادی و انرژی فراوانی را با خود به ارمغان آورده بود. می شد احساس تنهایی کرد بدون آنکه واقعا تنها بود. به واسطه ی رادیو می شد شگفتی های و رموز دنیا را کشف کرد. ( ارنو،۲۰۰۸،۸۱) نسل بیبی بوم ها از شرایط فرهنگی و اجتماعی منحصر به فردی بهره برده بود. در آن زمان برای اولین بار بود که اهمیت زیادی به نحوه ی ورود نسل جوان به جامعه و جامعه پذیری ایشان داده شد. بیبی بوم ها هیچ الگوی قبلی ای نداشتند و به همین سبب مجبور به ابداع شدند ، ابداع از روی اجبار. با توجه به وضعیت سایر نسل ها ، بیبی بوم ها از آزادی عمل بی نظیری برخوردار بودند. ایشان نه تنها به واسطه ی فرهنگ خاصی که داشتند – به خصوص در حوزه ی موسیقی – بلکه به واسطه ی نحوه ی منحصر به فرد لباس پوشیدن و ظاهرشان ( برای مثال موهای بلند) که اغلب سبب درگیری ایشان با خانواده شان می شد ، تفاوت بسیاری با نسل پیشین خود داشتند. آن ها دانش نسل پیشین را به راحتی زیر سوال بردند و احساس نزدیکی بین خود و دوستانشان را به احساس نزدیکی بین خود و خانواده شان ، ترجیح دادند. « آن ها از ما انتظار داشتند تا به صورت طبیعی انتقال را بپذیریم. در برابر شرایط موجود ، ما تمایل داشتیم تا ابد جوان بمانیم.» ( ارنو ، ۲۰۰۸، ۸۱)

زیر سلطه ی مواد مخدر

در راستای سبک موسیقی جدید مختص به جوانان ، نسل بیت [۱۵] در ایالات متحده ، با الگو قرار دادن شخصیت هایی مثل کسیدی[۱۶] ، کروواک[۱۷] ، ژینسبرگ[۱۸] یا بروگ[۱۹] ، از سبک زندگی آمریکایی[۲۰] فاصله گرفته و ارزش های مختص به خود را شکل دادند.کتاب کروواک ، در جاده ، که در سال ۱۹۴۱ به رشته ی تحریر درامده بود ، در سال ۱۹۵۷ به چاپ رسیده و به فروش بی نظیری دست یافت. حرکت جوانان در دهه ی ۶۰ میلادی سرعت بالایی یافت. جریان هیپی[۲۱] ارزش های عشق بی قید و بند ، مبارزه ی بی خشونت ، استفاده ی بی خطر و تفننی از مواد مخدر ، سفر و . . . را ترویج داد. در نظر تی. لیری ، مصرف مواد مخدر مانند حشیش یا تریاک سبب توسعه ی قوای ذهنی شده و روابط اشخصاص با یکدیگر را بهبود می بخشد. در این دوران میلیون ها جوان خانه های خود را ترک می کردند و در مکان ها گروهی یا اروگاه های مختلف زمان خود را به دنبال رسیدن به ” معنویت “[۲۲] و دسترسی آسان به مواد مخدر سپری می کردند. در همین دوره تعداد بسیاری از جوانان به دنبال تاثیراتی که از مسائل یاد شده می بردند ، از ارتش آمریکا استعفا دادند و بیش از ۵۰۰ هزار نوجوان ۱۴ تا ۱۷ ساله ، خانه ی والدین خود را ترک کردند. در فاصله ی سال های ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۷ ، محله ی های اشبری[۲۳] در شهر سانفرانسیسکو ، به مقر اصلی گروه های هیپی بدل گشت.

نوشیدنی های الکلی و مواد مخدر سبب کندی روند جامعه پذیری جوانان و نوجوانان شده بود. مواد مخدر به عضو لاینفک موسیقی پاپ بدل گشته و مصرف آن رواج بسیاری در بین جامعه ی جوان غربی پیدا کرد. خواننده های معروف پاپ در این دوره رولینگ استون[۲۴] ، باب دیلان[۲۵] و . . . بوده اند در فاصله ی سال هال ۱۹۶۷ تا ۱۹۶۷ موج مراجعه ی معتادان بیمارستان های فرانسه را در نوردید. در ایالات متحده ، در سال ۱۹۶۲ ، تنها ۱ درصد نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ ساله و ۴ درصد جوانان ۱۸ تا ۲۵ ساله ، ماریجوانا مصرف می کرده اند. این آمار در سال ۱۹۷۹ به ترتیب به ۳۱ و ۶۸ درصد افزایش پیدا کرد. میزان مصرف مواد مخدر قوی هم برای دسته ی اول به ۰.۵ درصد و دسته ی دوم به ۳ درصد افزایش پیدا کرد. همچنین مصرف مواد مخدر توهم زا ، هروئین و کوکائین نیز به ترتیب برای دسته ی اول به ۹ و دسته ی دوم ۳۳ درصد رسیده بود. ( باشمن[۲۶]،کاپل[۲۷]،۱۹۸۹،۴۸۹)

الیونستین ، پس از سال ها تحقیق در مارموتان[۲۸] در اواخر دهه ی ۱۹۷۰ ، به تغییرات اساسی شکل گرفته در مصرف کنندگان مواد مخدر پی برد : « دوران معتادان خوش قیافه ی متعلق به طبقات بالای جامه به پایان رسیده است ، اکنون جوانان متعلق به طبقه ی کارگر و اکثرا مهاجر، مصرف کنندگان اصلی مواد مخدر هستند که بلیز های چرمین بر تن و شلوارهای جین بر پا می کنند.» ( ۱۹۸۳،۱۷۰) مواد مخدر توهم زا که سبب می شوند فرد فکر کند تجربه ای روحانی را از سر گذرانده است و وی را تشویق به گرایش هرچه بیشتر به جریان های هیی می کرده است ، در این دوره بیش از پیش جای خود را به مواد مخدر خطرناک و سنگین مثل هروئین داد. ارزش های ضد فرهنگی در این دوره رواج پیدا کرد و هدف آن رسیدن به احساس آزادی و رهایی از هر گونه قید و بند بود. الیورنستن [۲۹]در کتاب خود نحوه ی مصرف مواد مخدر در آغاز دهه ی ۸۰ میلادی را مورد بررسی قرار می دهد و برای مثال به عادی شدن مصرف حشیش در دبیرستان ها و بین جوانان طبقه ی متوسط اشاره می کند. الیورنستن در کتاب خود مساله ی آغاز مصرف مواد مخدر در مناطق حومه ی شهر ها ، از سن ۹ سالگی را بررسی می کند. در این دوره بیشتر تمایل به مصرف مواد مخدر ارزان قیمت بوده است : مواد حلال مانند تریکلورتین[۳۰] ، مواد شوینده ی موجود در بازار ، مواد سوختی ، اتر و . . .از جمله ی موادی بودند که برای تهیه ی مواد مخدر مورد استفاده قرار می گرفتند. در نهایت نویسنده معتقد است در این دوره ، تعداد معتادان در مارموتان به شدت افزایش پیدا کرد.

کارهای نادرست برای خوشی

در فرانسه ، در اواخر دهه ی ۱۹۵۰ و اوایل دهه ی ۱۹۶۰ میلادی ، روزنامه های فرانسوی به گسترش روز افزون گروه های شکل گرفته از جوانان اشاره می کردند که به طور دائم با هم در حال درگیری بوده اند ، روزنامه ها به این گروه ها لقب پیراهن سیاه ها[۳۱] را دادند. نمونه ی مشابه این افراد ، در انگلستان ، مسبب اصلی شکل گیری شورش های تابستان سال ۱۹۵۸ بوده اند ، روزنامه های انگلستان از این گروه ها با عنوان تدی بویز[۳۲] یاد می کردند. چند سال قبل از این تاریخ ، هزاران جوان در ۳۱ دسامبر سال ۱۹۵۶ در مرکز استکهلم تجمع کرده و به تخریب اموال عمومی در خیابان اصلی و اطراف پرداختند. در همین زمان، گروه هایی مشابه در آلمان ، دانمارک ، چک اسلوواکی ، مجارستان ، هلند و شورروی سابق تشکیل شدند. پیراهن سیاه های فرانسوی جوانان متعلق به طبقه ی کارگر بودند که نه تفریح منحصر به فردی داشتند و نه چشم انداز مناسبی برای آینده ی خویش ، طرز غذا خوردن و نحوه ی لباس پوشیدن این افراد موجبات نگرانی سایرین را فراهم می آورد. آن ها شلوارهای جین به پا می کردند و بلیزهای چرمی به تن و اغلب در مراکز و اماکن عمومی رفتارهایی از خود نشان می دادند که سبب نگرانی و ناراحتی سایرین می شد. درماه ژوئن سال ۱۹۶۳ ، کنسرتی مجانی در فردای مراسم معروف ” سلام دوستان ” ، بیش از ۱۵۰ هزار جوان را به خود جلب کرد. در پایان مراسم ، جوانان چندین شیشه را شکستند و به تعدادی ماشین خسارت وارد کردند ، روزنامه های فرانسه اما ، پس از بروز این حادثه ، جریان پیراهن سیاه ها را مشابه جریان راک[۳۳] دانستند( سون،۲۰۰۱ ، ۲۶۵ ، سیرینلی ، ۲۰۰۳ ، ۱۱۴). در همان سال ، در شهر بریتون[۳۴] ، مدها[۳۵] ، طرفداران ریتم اند بلو[۳۶]، که اکثرا به طبقه ی متوسط تعلق داشتند ، با راکرها [۳۷]، طرفداران ژان وینسنت[۳۸] و چاک بری[۳۹] ، که اکثرا متعلق به طبقه ی کارگر بودند ، درگیر شدند.

دزدی موتور سیکلت ، خوردو و دستگاه های پخش ضبط صوت و بعضا اعمال خرابکارانه در نهادهای دولتی ( مدارس ، ساختمان های دولتی) اعمال مجرمانه ی جوانان در این دوره بوده اند. میزان تعرض به سایر افراد جامعه توسط جوانان در این دوران بسیار اندک بوده ، اما کوچکترین مورد آن هم جامعه را دچار تشنج می کرده است.

« اعمال مجرمانه ای که توسط جوانان در این دوره صورت می گرفته بیش از پیش مورد محکومیت قرار می گرفته است ، در وهله ی اول به این علت که بروز این اعمال ، مثل دوران جنگ ، لازم به نظر نمی رسیده بلکه به عنوان اعمالی که توسط جوانان برای خوشگذرانی صورت می گرفته در نظر گرفته می شده است.»( باتینی ، ۲۰۰۷ ، صفحه ی ۱۴۵) البته باید این مساله را مد نظر قرار داد که هدف جوانان از ارتکاب این اعمال جنبه ای تفریحی داشته و نباید ایشان را مجرم یا تبهکار قلمداد می کرد. اصطلاح باند[۴۰] در آن زمان باری منفی را با خود به همراه داشته ، در صورتی که این مساله همیشه صحت نداشته ، یک باند می توانسته متشکل از جوانانی باشد که در یک محله زندگی می کرده اند. همانطور که جی . موگه[۴۱] به این مساله اشاره می کند ، اصطلاح باند در این زمان می توانسته برای اشاره به اکثر گروه های دوستی جوانان – به خصوص طبقه ی کارگر – مورد استفاده قرار بگیرد ، به خصوص که تغییر و تحولات اجتماعی گسترده ای در این زمان جریان داشته است.

جی مونود[۴۲] ، در کتاب خود با عنوان بارژوها[۴۳] به مطالعه ی باندهای دهه ی ۶۰ میلادی می پردازد. وی در این کتاب یکی از راههای جامعه پذیری جوانانی را ذکر می کند که مردم از آن ها با عنوان اراذل و اوباش یاد می کرده اند. در پارکی ، جوانی از روی نیمکتی که روی آن نشته بلند می شود و به نوجوان دیگری نزدیک می شود ، سپس با شدت با لگد به بیضه های او ضربه می زند و سپس با حالتی مصمم به جای خود باز می گردد. این شخص پسری ۱۶ ساله با صورتی زیبا و موهایی بلوند بود که خیلی از خود مطمئن به نظر می رسید. او در حالی که به سر جای خود باز می گشت ، شانه های خود را با حالتی مصمم بالا گرفته بود، پس از آن سیگاری از جیب پیراهن چرمی خود خارج کرد و آن را در دهانش گذاشت ، سپس کبریتش را از جیب خارج کرده و سیگارش را روشن کرد. ژست او در یک فیلم وسترن ممکن بود موجبات خنده را فراهم کند ، اما هیچیک از همراهان وی اجازه ی خندیدن به خود ندادند. کار تمام شده بود ، وی نقش خود را به نحو احسن ایفا کرده بود. ( مونود ، ۱۹۶۸ ، صفحه ی ۶۰) علاوه بر نحوه ی صحبت کردن و ژست گرفتن که جوانان را از سایر اقشار جامعه جدا می کرده ، مونود به مساله ی دیگری نیز اشاره می کند که سبب ایجاد تمایز بین گروه های مختلف جوانان شده بود : «طرز لباس پوشیدن ، هر گروه بزرگی از جوانان نحوه ی لباس پوشیدن مخصوص به خود را داشته است.»

در سال ۱۹۶۸ بسیاری از کشورهای اروپایی مثل لهستان ، آلمان ، ایتالیا ، اسپانیا انگلستان و فرانسه ، به انضمام ایالات متحده ، شاهد شکل گیری جریان های شورشی جوانان بودند. این جوانان ورای اعتراض به شرایط دانشگاه ها و تحصیل ، به شیوه ی زندگی ای که جامعه به ایشان تحمیل می کرده نیز به شدت معترض بوده و آن را خفه کننده می دانسته اند.به گفته ی جی. مندل[۴۴] ، ماه می سال ۱۹۶۸ در فرانسه زمان شورش “پسران علیه پدران ” بوده است. جوانان در این زمان به شدت قوانین موجود را زیر سوال برده و تمایلی نداشته اند مثل والدینشان زندگی کنند.به واسطه ی این شورش ها پایه های اساسی جوامع غربی برای مدتی به لرزه درامده و دچار تغییر شد. جوانان به واسطه ی کنار زدن محدودیت های موجود آزادی و گرایش به فردگرایی، آزادی منحصر به فردی در زمینه های گوناگون به دست آوردند. در این دوران به خصوص مقوله های جسیتی[۴۵] با آزادی بسیار بیشتری مطرح می شدند. واژه هایی مثل” تبدیل جامعه ” [۴۶] ( مارکس) یا تغییر دنیا[۴۷] ( ریمبو[۴۸]) به دنیایی راه یافتند که وارد مرحله ی تغییر و تحولات اساسی شده بود. میل به کسب آزادی در بین جوانان در این دوران به اوج خود رسید ، جوانانی که تمایل داشتن الگوی قدیمی اقتدار والدین خود را در هر جای ممکن – خانواده ، مدرسه،دانشگاه ، بطن جامعه و . . . – به چالش بکشند. « ما دنیایی را نمی خواهیم که تضمین نمردن از گرسنگی در آن به قیمت جان دیگری تمام شود.» این جمله را آر. وانیژم[۴۹] ( ۱۹۶۷) در کتاب خود با عنوان آیین نامه ی زندگی برای نسل های جوان[۵۰] نوشته بوده است. آنی ارنو[۵۱] تشنج موجود در جامعه را به زیبایی در یک جمله توصیف کرده است : « امروزه جوانان می خواهند خود را به وسیله ی خشونت به دنیا معرفی کنند. آن ها درجنگ ویتنام دلیلی برای شورش و در صد گل مائو[۵۲] دلیلی برای رویاپردازی می بینند.» ( ارنو ، ۲۰۰۸ ، ۹۶) آری ، جوانان از زیر یوغ والدین خود خارج شده بودند و دیگر زیر بار چنین مساله ای نمی رفتند. در این زمان بود که نوجوانی به دورانی مشخص بین کودکی و جوانی بدل گشت.

[۱] P. Younet

[۲] Rock around the clock

[۳] Elvis presley

[۴] Wood Stock

[۵] Salut les copains

[۶] Maddemoiselle , Age tendre

[۷] A. Ernaux

[۸] نخست وزیر ژنرال دو گول که پس از کناره گیری وی از مسند قدرت ، جایگزین وی شد.

[۹] Albi

[۱۰] Baby boom , پرزایی

[۱۱] A. Sauvay

[۱۲] La montée des jeunes

[۱۳] Bantigny

[۱۴] Sociabilité

[۱۵] Beat Generation

[۱۶] Cassidy

[۱۷] Kerouac

[۱۸] Ginsberg

[۱۹] Burroughs

[۲۰] American way of life

[۲۱] Hippie

[۲۲] Spiritualité

[۲۳] Ashburry

[۲۴] Rolling stones

[۲۵] Bob Dylan

[۲۶] Bashmann

[۲۷] Coppel

[۲۸] Marmottan

[۲۹] C. Olievenstein

[۳۰] Trichlorétylène

[۳۱] Blousons noirs

[۳۲] Teddy Boys

[۳۳] Rock

[۳۴] Brighton

[۳۵] Mods

[۳۶] Rhythm and Blues

[۳۷] Rockers

[۳۸] Gene Vincent

[۳۹] Chuck Berry

[۴۰] Band

[۴۱] G. Mauguer

[۴۲] J. Monod

[۴۳] Les Barjots

[۴۴] G. Mendel

[۴۵] Sexualité

[۴۶] Transformer la société

[۴۷] Changer le monde

[۴۸] Rimbaud

[۴۹] R. Vaneigem

[۵۰] Traité de savoir-vivre à l’usage des jeunes Générations

[۵۱] Annie Ernaux

[۵۲] Cent Fleurs