صنعت کفش پایدار
پیتر دگراف و دیگران برگردان ملیحه درگاهی
نوشته‌های مرتبط
مقدمه:
فرهنگ مصرفی مدرن بوسیله نیازهای و امیال بشر سمت و سو می یابد. نتیجه چنین فرآیندی اثرات محیطی منفی همچون اتلاف است که با استفاده ناکارآمد از انرژی و مواد همراه شده است. مطالعات نشان می دهد که رشد اقتصادی مترادف با یک زندگی بهتر است و در صورتیکه سطح معینی از ثروت مادی کسب نشده باشد شانس کمتری برای آسودگی وجود دارد. به عبارت دیگر مالکیت مصرف برابر با شادی است. این روند نیاز به تغییر دارد. چالش پیش روی آینده این است که چگونه حس رضایت مصرف کننده را ابقا کنیم، در حالیکه از بین بردن تأثیرات منفی زیست محیطی به مصرف نسبت داده شده است.
در این مقاله تلاش خواهیم کرد با نیم نگاهی به صنعت به این چالش بپردازیم. ما صنعت کفش را انتخاب کردیم به دلیل اینکه این صنعت دنیای کوچک مناسبی را نه تنها برای مطالعه مسائل زیست محیطی بلکه همچنین، و شاید مهتر، برای بررسی طرز فکر، ارزشها و رفتار مصرف کنندگان، عرضه می دارد. امید ما این است که بتوانیم با در پیش گرفتن رویکردی رادیکال و کاملا بحث برانگیز عهده دار تغییرات فرهنگی ضروری و مورد نیاز که در نهایت آینده پایداری را برایمان به ارمغان می آورد، باشیم.
تعریف مسئله:
از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۰۴ تولید کفش در سراسر جهان از ۷۰ درصد به حدود ۱۷ بیلیون جفت در هر سال افزایش یافته است. انتظار می رود که تا سال ۲۰۱۰ تولید جهانی کفش به ۲۰ بیلیون جفت برسد. تولید و مصرف کفش افزایش می یابد و در همین حین تولید انبوه قیمتها را کاهش می دهد. در نتیجه، کفشها اغلب چرخه عمر کوتاهی دارند و با کاهش بهره وری استفاده از کفش مواجه ایم. به علاوه صنعت مد که مصرف را تبلیغ می کند تا هشت بار در سال تغییر می کند. این روند اتلاف بسیار زیادی را در فاز پایان زندگی کفش بوجود می آورد. محل های دفن زباله، به سبب بروز شیرآبه ها، آلودگی زیست محیطی جدی را در آبهای زیرزمینی و رودخانه ها ایجاد می کنند. همچنین فضاهای دفن زباله بویژه در برخی کشورهای اروپایی که در آنها چنین فضاهای در دسترسی وجود ندارد، به شدت در حال محدود شدن هستند.
اتحادیه اروپا طی سالهای اخیر و به منظور ارتقاء تولیدات کفش که اثرات زیست محیطی کمتری بر جای می گذارد، طرح کفش اروپایی اِکو را به عنوان یک ابزار بازاریابی و تبلیغاتی برای کفشهای دوستدار محیط زیست بنیان گذاشته است. اگرچه چالش اصلی که اخیرا صنعت کفش با آن مواجه شده میزان قابل توجه زباله های بوجود آمده است. پاسخ صنعت کفش به این مسئله ناچیز بوده است. فقط یک تولیدکننده عمده کفش، یعنی شرکت نایک، اقداماتی را برای مدیریت زباله های خود انجام داده است. برنامه ” استفاده مجدد از یک کفشِ” شرکت نایک تنها طرح بازیابی تأسیس شده توسط یک تولیدکننده کفش است. شکل دیگر از فعالیت استفاده مجدد در قسمت کفش، جمع آوری کفش های کهنه یا دوریخته شده و توزیع آنها برای کشورهای در حال توسعه است. کفش هایی که قابلیت نو شدن و استفاده مجدد را دارند به شرکت ها و افراد در کشورهای در حال توسعه فروخته می شوند، این کشورها می توانند کفش ها را تعمیر کرده و سپس به فروش برسانند و یا اینکه به صورت آزاد در میان مردم توزیع کنند. هر چند مباحث سفت و سختی در مورد یک چنین فعالیتهایی و در رابطه با آسیب زیست محیطی کلی و پیامدهای اقتصادی برای جماعتهای محلی، وجود دارد.
در اکثر کشورها برای مدت زمان طولانی مدیریت پروسه انتهایی اتلاف بر عهده آژانس های دولتی و مقامات محلی بوده و در اغلب موارد هم اکنون نیز به همین ترتیب است. در خود صنعت کفش نیز فقدان مدیریت رسمی زنجیره در سرتاسر چرخه عمر یک کفش و همیشگی ساختن اثرات زیست محیطی منفی، وجود دارد. با این وجود مفهوم مسئولیت تولیدکننده به گونه فزاینده ای در حال فراگیر شدن است. کمیسیون اروپا در سال ۲۰۰۰ یک دستورالعمل را برای کشورهای عضو خود ارسال کرد تا برنامه تعهد تولیدکننده برای پایان عمر وسائط نقلیه را ایجاد کنند، به علاوه دستورالعملی نیز برای زباله های تجهیزات الکترونیکی و برقی به زودی مورد پذیرش قرار می گیرد. ما علاقعه مندیم که یک گام بیشتر به این مضمون بپردازیم.
هدفهای پایدار
ما چشم اندازی را برای سال ۲۰۵۰ پیشنهاد می کنیم، زمانیکه صنعت کفش هیچ تأثیری بر محیط زیست نخواهد گذاشت. ما این هدف را در دو نقطه مشخص پیش رو کمی کرده ایم:
۱.کاهش میزان تولید کفش در هر سال
۲.به صفر رساندن محل های دفن زباله
با توجه به این اهداف انتظار می رود صنعت کفش بتواند کفشی تولید کند که بدون از دست دادن کیفیتِ مطابق با علایق زیباشناختی، خود اظهاری، راحتی و انتخاب مصرف کننده، تا بینهایت قابلیت بازیافت داشته باشد، همه اینها در کنار حفظ یک مدل تجاری سودآور که مسئولیت مصرف کننده و شرکت را می طلبد، اهمیت می یابد. برخی فرضیات اساس مطرح شده اند. گمان ما بر این است که طی ۵۰ سال افراد این واقعیت را می پذیرند که تغییر الگوی رفتاری برای پایداری زندگی بر روی کره زمین، الزامی است. از طرفی ما دریافته ایم که افراد به طور همزمان فقط تا هنگامی مشتاق به تغییر هستند که مزایای مثبت بر نتایج منفی غلبه داشته باشد. ما همچنین در نظر داریم که قیمت انرژی و استفاده از مکان های دفن زباله به گونه قابل ملاحظه ای بیشتر خواهد بود.
تدابیر لازم برای رسیدن به هدف
مسئله را تعریف کرده ایم، چشم انداز آینده را ترسیم کرده و فرضیات خود را فهرست بندی کردیم، حال سوال این است که چگونه به هدف دست یابیم. پس از اندیشیدن بسیار سیستم خدمات محصول (PSS) را برگزیدیم تا به عنوان اساس و بنیاد نقشه ما برای دستیابی به اهداف پایدارمان عمل کند. ما PSS را به عنوان سیستمی از تولیدات، خدمات، شبکه هایی از عاملان و زیر ساخت حمایت کننده ای تعریف می کنیم که به طور مداوم در جهت رقابت، برطرف کردن نیازهای مصرف کننده و داشتن تأثیری کمتر از مدلهای سنتی کسب و کار بر محیط زیست، فعالیت می کند. در چنین سیستمی مصرف کننده ها به طور خاص تقاضا برای محصول ندارند بلکه به نسبت به دنبال سودمندی این محصولات و ارائه خدمات هستند. با استفاده از سرویس خدماتی به جای محصول برای برطرف کردن نیازها، از نیازمندی های انرژی و مادی کاسته می شود. این امکان وجود دارد که به سبب افزایش کیفیت سرویس که ناشی از رقابت بین ارائه کنندگان سرویس است، رضایت مصرف کننده افزایش یابد. صنعت کفش به جای مشتری مسئول حفظ، مستعد کردن و در نهایت جایگزین کردن یک محصول می شود. تغییر انگیزه هایی را برای ایجاد یک سیستم حلقه بسته (closed loop) مبتنی بر طراحی هایی برای دوام و استفاده مجدد از مواد خلق می کند که زباله کلی را کاهش می دهد. در نهایت سیستم به طور موفقیت آمیز در چندین بازار کالای مصرفی دیگر پیاده سازی شده است.
ادامه دارد…
منبع:
Peter de Graaff; Megan Neill; Beverly Ng; Xavier San Giorgio . Best Foot Forward: A new approach to sustainable footwear, Delft University of Technology