اطلاعات کتاب‌شتاختی: بحران های گردشگری و مدیریت مخاطرات آن درآسیا و اقیانوسیه، اریک لاز، نوئل اسکات، مترجمین: بهار بیشمی و حسن عزیزی، تعداد صفحات:۳۲۸، سال چاپ:۱۳۹۷
فهرست مطالب کتاب:
بخش اول مقدمه
بخش دوم برنامه ریزی و آمادگی
بخش سوم پاسخگویی و بازیابی
بخش چهارم ثبات، یادگیری و بازخورد
بخش پنجم نتیجه گیری و جهت گیری های آینده
نوشته‌های مرتبط
صنعت گردشگری یکی از مهم ترین و درعین حال آسیب پذیر ترین صنایع در سطح جهان است.نرخ ارز، آب و هوا، روابط سیاسی و خارجی از جمله عوامل تاثیر گذار در این صنعت پرطرفدار جهانی اند. با رخ دادن بلایای طبیعی، گردشگران-جامعه ی محلی و ذینفعان آسیب می بینند. میزان این آسیب با توانایی در مدیریت بحران گردشگری قابل کنترل و کاهش است.بحران بیانگر وضعیتی است که سازوکارهای نامناسب مدیریتی در سازمان منجر به ایجاد آن می شوند، در حالی که فاجعه در شرایط ناگهانی و خارج سازمان رخ می دهد. بحران ها در حال حاضر به عنوان بخشی اجتناب ناپذیر از صنعت گردشگری وجود دارند و به همین علت گردشگری، مدیریت بحران و مدیریت استراتژیک را در سطوح مختلف به رسمیت شناخته است.مدیریت این بحران ها نیازمند رهبری است تا به تقسیم بندی فعالیت کارکنان و نظارت بر رفتار آنان پرداخته شود.رهبری موثر زمان بحران نه تنها توسط تیم رهبر بلکه توسط مدیر ارشد سازمان ضروری است.اقدامات رهبری در زمان بحران می تواند در از میان بردن یا کاهش یک بحران موثر عمل کند.تیم رهبری باید به تفکر پیش بینانه مسلح باشد،بحران را شناسایی کند،توانایی مدیریت، گروه بندی نیرو هاو اجرای فرآیندهای مدیریتی را داشته باشد.
چرا نویسندگان به بررسی اقیانوس آرام پرداخته اند؟
اول به این دلیل که این منطقه به میزان قابل توجهی در حال رشد است و پیش بینی می شود تا سال ۲۰۳۰ بزرگترین مقصد گردشگری دنیا باشد و دیگر آن که علی رغم این رشد، صنایع گردشگری آسیا و اقیانوس آرام طی سال های اخیر با تعدادی از بحران ها از جمله تروریسم مواجه شده اند، فلذا تقاضای گردشگران برای این مقصد با کاهش قابل توجهی روبرو شده است.
اهداف نویسندگان
کمک به درک عمیق بحران و مدیریت آن در منطقه ی مذکور از جمله اهداف کلیدی این کتاب می باشد.نویسندگان تمایل دارند در این مباحث به محدودیت های مدیریت بحران و ارائه ی راهکار های جدید یپردازند. اعتقاد بر این است که هر بحران یا فاجعه در دل خود از داده هایی برخوردار است که پیش از بحران یا فاجعه ظاهر می شوند و سازمان ها قادراند با پیش بینی و برنامه هایی از وقوع آن ها جلوگیری کنند.هدف این کتاب شناخت بحران ها و معرفی راهکار های مناسب جهت کاهش وقوع آن هاست.ارزیابی ریسک های پیشین عاملی است که می تواند از بحران ها و یا فجایع جدی جلوگیری کند.
در فصل اول این کتاب به بیان تفاوت های میان فاجعه و بحران و مراحل مدیریت بحران پرداخته شده است. در حالی که بحران، ناشی از عدم برنامه ی مدیریتی صحیح است و عوامل انسانی به بروز و تحریک آن منجر می شوند.بلایای طبیعی می توانند به عنوان فاجعه تعریف شوند. در این کتاب مراحل مدیریت بحران به شرح زیر بیان شده است:
۱-فعالیت های برنامه ریزی و آمادگی های پیش از بحران
۲-پاسخ به بحران و فاجعه
۳-بازگشت به شرایط پیش از بحران یا دست یابی یه شرایط مطلوب
در فصل دوم این کتاب به بیان راهکار های برنامه ریزی و آمادگی در برابر بحران پرداخته شده است.در این راستا سازگاری درون سازمانی در مدیریت بحران گردشگری به عنوان یک راهکار جهت آمادگی در برابر بحران ها معرفی شده است. در انعطاف پذیری سازمانی،توانایی سازمان ها برای حفظ وضع موجود،ثبات کارکنان،ثبات وظایف سازمانی همه و همه به عنوان موارد مهم مدیریتی در نطر گرفته شده اند.مدیریت در انعطاف پذیری راهکاری است که سازمان ها آن را برای تغییر شرایط با هدف حفظ جایگاه سازمان در نظر گرفته اند.انعطاف یک توانایی برای زنده نگهداشتن و حتی رشد بالقوه ی سازمان در شرایط بحرانی است.ویژگی سازمان های دارای انعطاف بنا بر متن کتاب به شرح زیر است:
۱-توانا در زمینه متمرکز کردن مدیریت داخلی ۲-خلاقیت ۳-پاسخگویی به نیازهای اساسی در زمان بحران ۴-توانا در زمینه بهره گیری از نیروهای غیر رسمی و خارج سازمانی در زمان بحران
همچنین نویسندگان به بیان اهمیت و تاثیر فرهنگ سازمانی به عنوان بازخورد مناسب به بحران پرداخته اند .تعریف فرهنگ سازمانی به عنوان یک مفهوم در ادبیات فعلی دشوار به نظر می رسد.نظریات متعددی مبنی بر تعریف فرهنگ سازمانی وجود دارند و اکثر آن ها به این نکته توجه دارند که فرهنگ سازمانی نشان دهنده ی تلفیق الگوهای قابل مشاهده برای درک روابط جمعی و مناسبات فردی اند.در صورت وجود فرهنگ سازمانی بسیاری از هنجار های فردی و جمعی از تغییرات حمایت می کنند و در جهت شرایط مطلوب و مناسب گام بر می دارند.توسعه ی فرهنگ سازمانی باعث افزایش تعهد کاری کارکنان می شود و هویت سازمان را پررنگ تر می سازد.داشتن فرهنگی که متوجه پیامدهای منفی برنامه ریزی نشده برای رویداد بحرانی است، کارکنان را تشویق می کند تا جهت بهبود وضعیت بحرانی زمان بحران، مشارکت کنند.بنابراین در سازمان های منعطف کارکنان تشویق می شوند که نگرش های باز و فرهنگی منعطف را در خود پرورش دهند.
همچنین تلاش شده است به این پرسش پاسخ داده شود که چگونه مدیران بحران بر آمادگی شرایط بحرانی اثر می گذارند.۱-استفاده از تفکر پیش بینانه۲-استفاده از تجارب گذشته۳-گسترش فرآیند یادگیری سازمانی و کنترل ارتباطات بین سازمانی از جمله موارد اشاره شده به پرسش فوق اند.
در فصل سوم این کتاب به تحلیل شیوه ی پاسخگویی کشورهای مختلف حوزه اقیانوسیه و آسیا دربرابر بحران های گردشگری پرداخته شده است. یکپارچه سازی گردشگری از جمله شیوه های پیشنهادی نویسنده به منظور پاسخگویی به بحران های گردشگری در این فصل است. بحران گردشگری به عنوان حوادث یا شرایطی تعریف شده است که زندگی،تصورات،ادراکات،قابلیت فروش و تقاضای گردشگری را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.مدیریت بحران فراملی در گردشگری امری جدید نیست اما امواج جهانی شدن امری است که به تازگی بر انواع مدیریت اثر گذاشته است و فرآیند بروکراسی را با مرزهای باز تغییر داده است.سازمان جهانی گردشگری نیز سعی در یکپارچگی بخش های گسسته دارد.این تکه تکه بودن در سطح بخش های دولتی،خصوصی و غیر انتفاعی یک مانع عمده برای بازاریابی و برنامه ریزی استراتژیک است.هماهنگی اجزا،اختیارات اجزا و وحدت فرماندهی در مدل های مدیریتی جدید همه سبب می شوند مدیریت بحران در گردشگری مشکلات پیشین در حوزه ی حل بحران هار ا نداشته باشد.تکه تکه شدن بخش های گردشگری سبب می شود برنامه ریزی پیش از بحران،شناسایی وضع موجود،تعیین خط مشی ها،برنامه ی اقدام سریع و موارد این چنینی در یک سطح و به صورت هماهنگ صورت نگیرند.چرا که هر یک از این امور به عهده ی یکی از شرت کنندگان و ذینفعان در گردشگری است.
در فصل چهارم نویسندگان با ارائه تجارب کشورهایی چون چین و استرالیا، به بیان راهکارهایی جهت دستیابی به شرایط با ثبات و بازخورد مناسب می پردازند همچنین از بوم گردشگری به عنوان ابزاری پایدار در بازسازی و پاسخگویی به بحران های گردشگری یاد می کنند.رویکرد مدیریت بازسازی و پاسخگویی فاجعه به شرح زیر است:
۱- اطلاع از آن که رویداد مهم خارجی بقای سازمان را تهدید می کند.
۲- اطلاع از آن که زمان تصمیم گیری کوتاه است
۳- مدیریت در سرگردانی تصمیم گیری میان عملیات مدیریت فاجعه و بحران
۴-مدیریت اضطراری و ناگهانی برای حفظ بقای سازمان در برابر تهدید خارجی
۵-بازگشت به شرایط مطلوب
در فصل پنجم مولفان به نتیجه گیری و ارائه جهت گیری هایی برای آینده می پردازند.ایجاد انعطاف در سازمان ها، تعادل نمادین میان کنترل جرائم و آزادی، توجه به روابط میان سازمانی، مدیریت بحران فراملی و توجه به علائم پیش از بحران، از جمله پیشنهادات مولفان به منظور مدیریت و کنترل بحران ها در گردشگری است.