این طرح مدتها تمام فکر و زندگی محمدرضا سرهنگی را بخود مشغول کرده بود. در واقع یکی از آخرین تیرهای ترکش او برای زنده نگهداشتن خود و سینمایی بود که به آن اعتقاد داشت و در این راه با وزارت کشور به توافقهایی هم رسیده بود. این طرح را در آپارتمانی که دیگر از آن شور و شوق دوران تهیه مجموعه «کودکان سرزمین ایران» تهی بود، در اختیار من نهاد. محمدرضا سرهنگی تهیه‌کننده بسیاری از فیلمهای فرهاد مهران‌فر و آخرین اثر پرویز کیمیاوی در ایران، همچنین تهیه‌کننده «چیغ» محمدرضا اصلانی و «پیش» اثر تاصر تقوایی بود. (محمد تهامی نژاد)
استفاده از سالنهای غیرحرفه‌ای دولتی برای نمایش فیلم فرهنگی به قلم محمدرضا سرهنگی:
نوشته‌های مرتبط
طرح کاربرد سینمای فرهنگی در جوامع شهری و همچنین طرح خانه‌های فرهنگ فیلم (مراکز فرهنگ فیلم) جهت ایجاد شرایط برای استفاده هشیارانه از محصولات فرهنگی سینما برای مقابله با بحرانهای اجتماعی و فرهنگی (بحران هویت) و در واقع ایجاد شرایط برای افزایش مخاطبین سینما و اقتصادی کردن سینمای فرهنگی از طریق استفاده از محصولات تولید شده است. تأکید بر استفاده و اکران محصولات تولید شده از این روست که روند سرمایه‌گذاری برای تولید را پشت سر گذاشته و اکنون میوه‌ی رسیده‌ای است بر درخت سینما که فقط باید چیده شود، بسته‌بندی گردد و به بازار عرضه شود.
سازماندهی نمایش فیلم
هر چند در گذشته فعالیتهای پراکنده‌ای برای سازماندهی نمایش فیلم در کشور صورت گرفته (مانند حمایتهای آموزش و پرورش از فیلمهای کودکان، فعالیتهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بردن اتوبوسها به نماز جمعه‌ها توسط حوزه هنری و از همه مهمتر نمایش فیلم ۱۶ میلیمتری در روستاها توسط جهاد سازندگی) اما هیچگاه در این کشور نمایش فیلم فرهنگی بطور جدی و کاربردی سازماندهی نشده است.
۱ – نیاز جامعه به سینمای فرهنگی
سینمای فرهنگی که میراث گذشته داراییهای معاصر و چشم‌اندازهای آینده را برای مردم بخصوص نسل جوان ترسیم می‌کند به دلایل ذیل باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
الف: فیلمهای فرهنگی به عنون قله سینمای کشور، زیر ساخت فرهنگی جامعه را تحت تأثیر قرار خواهد داد چرا که از همان نقطه سر چشمه گرفته است.
ب: فیلمهای فرهنگی تأثیر مثبت روانی در جامعه دارند و برای مقابله با نابسامانیهای اجتماعی (خشونت، بی‌بندوباری، اعتیاد، حقارت اجتماعی، فحشاء، بزهکاری و…) زمینه‌های مناسب روانی و اجتماعی و فرهنگی در مردم فراهم می‌آورد.
ج: تولید فیلم فرهنگی به معنی تولید اسناد فرهنگی تمدنهای گذشته تا تاریخ معاصر (ایرانی – اسلامی) خواهد بود.
د: فیلمهای فرهنگی یکی از معیار و ملاکهای قابل اعتماد در سرمایه‌گذاری به منظور ایجاد عوامل پایدار و ماندگار برای حفظ ویژگی فرهنگ ایرانی در مقابل سایر فرهنگهای بیگانه خواهد بود.
ه: باروری و پیرایش و تغذیه مداوم فرهنگ اصیل ایرانی – اسلامی از عواملی است که نشان سربلندی، قدمت و ویژگی فرهنگ این ملت را در عرصه‌ی فرهنگ جهانی می‌تواند بر پیشانی خود داشته باشد.
و: فیلمهای فرهنگی فضای بحث وگفتگو و چاره جویی جمعی را در ارگانهای دولتی نیازمند به این‌گونه تولیدات ایجاد خواهد کرد.
۲- سالنهای نمایش
از آنجا که ایجاد سالنهای سینمایی جدید (که طرحی ملی و ضروروی است) نیاز به زمان و صرف هزینه سنگین دارد، مجهز کردن سالنهای موجود در ادارات و سازمانها و ارگانهای مختلف (این هزار سالن موجود) بری امکانات نمایشی حرفه‌ای می‌تواند طرحی ضربتی برای افزیش قدرت نمایشی در استانها و در سراسر کشور باشد که بازدهی فیلمها را افزیش خواهد داد. نیازی نیست که این سالنها به سالنهای حرفه‌ای موجود به پیوندند زیرا می‌توانند مخاطب را در محدوده خود فراهم آورده و فیلمهای مورد نیاز و سلیقه فرهنگی خود را از میان آثار موجود انتخاب کنند و به نمایش بگذارند.
۳- خانه‌های فرهنگ استانی
تولیدات بومی فرهنگی هر منطقه به علت عدم وجود پایگاهی جهت ارائه به مخاطب از هیچ‌گونه تمرکزی برخوردار نیست و عملا غیر قابل دسترس باقی مانده‌اند. از این‌رو ایجاد آرشیو (فیلمخانه) منطقه‌ای برای هر استان علاوه بر جمع آوری فیلمهای بومی موجود می‌تواند با خرید حقوق فیلم‌خانه‌ای، آثار مورد نظر را در مکانی برای نمایش مداوم فیلمهای مختلف فراهم آورده و فضای مناسب کارشناسی را برای نسل جوان و دانش‌پژوه زمینه‌سازی کند.
سینمای اجتماعی و کاربرد فرهنگی در جوامع شهری
مرحوم محمدرضا سرهنگی در طرح «سینمای اجتماعی، کاربرد فرهنگی در جوامع شهری»، پیشنهاد کرد که:
برای برطرف کردن نیاز عاجل سالن سینما باید با سیاست فرهنگی روشنی از سالنهای غیر حرفه‌ای دولتی موجود استفاده کرد (بدون آن که این سالنها را از فضای غیرحرفه‌ای خود در آورد) و سالنهای مناسب را مجهز به تجهیزات سینمایی کرد:
«یک گزارش ضربتی از سالنهای (هزار سالن) غیرحرفه‌ای مجهز موجود و سالنهای مناسب و غیر مجهز تهیه کرد. از طریق ایجاد یک صندوق (صندوق جمعی) در هر استان باید پشتوانه لازم اقتصادی را برای این حرکت فرهنگی ایجاد کرد.»
سرهنگی سپس مکانیسم مالی صندوق، نوع قرارداد با صاحبان فیلم، سهم صاحب سالن (ادارات ونهادها) که برای حمایت از این اقدام فرهنگی – اجتماعی کمتر خواهد بود (۲۰% از بهای بلیط به جای ۵۰% مرسوم ) را مشخص ساخته و به بلیط نیمه بها برای خانواده کارمندان و در نتیجه جذب مخاطب گسترده و سهم صندوق و سهم تهیه‌کننده و تنظیم یک آئین‌نامه اجرایی، تعیین مسئولان اجرایی در استانها، تبلیغات با پشتیبانی ادارات دولتی و نهاد (از طریق بخشنامه‌ها) مؤثرتر و کم هزینه‌تر است. مرحله آزمایشی بودن طرح، اندیشیده بود. او نوشته است:
«در نتیجه در حالت ایده‌آل درآمد فروش بالای هر استان می‌تواند ملاک قرار داد برای پیش‌پرداخت در نظر گرفته شود اما در شرایط فعلی و بخصوص برای پایلوت مبلغ پیش پرداخت هر استان (به جز مناطق محروم ) کمتر از مبلغ ایده آل در نظر گرفته میشود.»
فعالیتهای صندوق:
الف: پیش‌پرداخت جهت نمایش فیلمهای برگزیده کمیته گزینش استانی
ب: ترمیم و تقویت سیستم نمایشی (تجهیزات فنی صدا و تصویر ۳۵ م.م.)
ج: حمایت از تداوم طرح (سازماندهی، در آمدزایی منظم از سالنهای غیرحرفه‌ای)
کمیته گزینش:
نمایندگان هیئت امناء، مسئولیت گزینش فیلمها را برعهده دارند و انتخاب این فیلمها توسط هیئت امناء استانها نهایی میشود.
ویژگیهای فیلمهای سینمایی:
الف: غیرگیشه‌ای بودن فیلمها
ب: ایرانی بودن فیلمها
ج: وارد نشدن به سیستم رسانه‌ای (ویدیویی)
مرحوم سرهنگی برای اجراء این طرح، پژوهش فضاهای فرهنگی برای ارزیابی سالنهای موجود و قابل بهره‌برداری و شناسایی سالنهای بالقوه را بر عهده هیئت امناء قرار داده بود. همچنین در این طرح یک دفتر پخش تخصصی پیش‌بینی شده بود که «زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» فعالیت می‌کند و غیردولتی است. مسئولیت توزیع و نمایش فیلمهای انتخاب شده توسط هیئت امناء را در سراسر کشور بر عهده دارد ».
سرهنگی در آخرین صفحه طرح ۲۲ صفحه‌ای خود هیئت امناء را مشخص ساخته بود که در رأس آن وزارت کشور به عنوان متولی قرار داشت.
این طرح مدتها تمام فکر و زندگی محمدرضا سرهنگی را بخود مشغول کرده بود. در واقع یکی از آخرین تیرهای ترکش او برای زنده نگهداشتن خود و سینمایی بود که به آن اعتقاد داشت و در این راه با وزارت کشور به توافقهایی هم رسیده بود. این طرح را در آپارتمانی که دیگر از آن شور و شوق دوران تهیه مجموعه «کودکان سرزمین ایران» تهی بود، در اختیار من نهاد. محمدرضا سرهنگی تهیه‌کننده بسیاری از فیلمهای فرهاد مهران‌فر و آخرین اثر پرویز کیمیاوی در ایران، همچنین تهیه‌کننده «چیغ» محمدرضا اصلانی و «پیش» اثر تاصر تقوایی بود. (م ت ن )
محمدرضا سرهنگی
طرح کاربرد سینمای فرهنگی در جوامع شهری و همچنین طرح خانه‌های فرهنگ فیلم (مراکز فرهنگ فیلم) جهت ایجاد شرایط برای استفاده هشیارانه از محصولات فرهنگی سینما برای مقابله با بحرانهای اجتماعی و فرهنگی (بحران هویت) و در واقع ایجاد شرایط برای افزایش مخاطبین سینما و اقتصادی کردن سینمای فرهنگی از طریق استفاده از محصولات تولید شده است. تأکید بر استفاده و اکران محصولات تولید شده از این روست که روند سرمایه‌گذاری برای تولید را پشت سر گذاشته و اکنون میوه‌ی رسیده‌ای است بر درخت سینما که فقط باید چیده شود، بسته‌بندی گردد و به بازار عرضه شود.
سازماندهی نمایش فیلم
هر چند در گذشته فعالیتهای پراکنده‌ای برای سازماندهی نمایش فیلم در کشور صورت گرفته (مانند حمایتهای آموزش و پرورش از فیلمهای کودکان، فعالیتهای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، بردن اتوبوسها به نماز جمعه‌ها توسط حوزه هنری و از همه مهمتر نمایش فیلم ۱۶ میلیمتری در روستاها توسط جهاد سازندگی) اما هیچگاه در این کشور نمایش فیلم فرهنگی بطور جدی و کاربردی سازماندهی نشده است.
۱ – نیاز جامعه به سینمای فرهنگی
سینمای فرهنگی که میراث گذشته داراییهای معاصر و چشم‌اندازهای آینده را برای مردم بخصوص نسل جوان ترسیم می‌کند به دلایل ذیل باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
الف: فیلمهای فرهنگی به عنون قله سینمای کشور، زیر ساخت فرهنگی جامعه را تحت تأثیر قرار خواهد داد چرا که از همان نقطه سر چشمه گرفته است.
ب: فیلمهای فرهنگی تأثیر مثبت روانی در جامعه دارند و برای مقابله با نابسامانیهای اجتماعی (خشونت، بی‌بندوباری، اعتیاد، حقارت اجتماعی، فحشاء، بزهکاری و…) زمینه‌های مناسب روانی و اجتماعی و فرهنگی در مردم فراهم می‌آورد.
ج: تولید فیلم فرهنگی به معنی تولید اسناد فرهنگی تمدنهای گذشته تا تاریخ معاصر (ایرانی – اسلامی) خواهد بود.
د: فیلمهای فرهنگی یکی از معیار و ملاکهای قابل اعتماد در سرمایه‌گذاری به منظور ایجاد عوامل پایدار و ماندگار برای حفظ ویژگی فرهنگ ایرانی در مقابل سایر فرهنگهای بیگانه خواهد بود.
ه: باروری و پیرایش و تغذیه مداوم فرهنگ اصیل ایرانی – اسلامی از عواملی است که نشان سربلندی، قدمت و ویژگی فرهنگ این ملت را در عرصه‌ی فرهنگ جهانی می‌تواند بر پیشانی خود داشته باشد.
و: فیلمهای فرهنگی فضای بحث وگفتگو و چاره جویی جمعی را در ارگانهای دولتی نیازمند به این‌گونه تولیدات ایجاد خواهد کرد.
۲- سالنهای نمایش
از آنجا که ایجاد سالنهای سینمایی جدید (که طرحی ملی و ضروروی است) نیاز به زمان و صرف هزینه سنگین دارد، مجهز کردن سالنهای موجود در ادارات و سازمانها و ارگانهای مختلف (این هزار سالن موجود) بری امکانات نمایشی حرفه‌ای می‌تواند طرحی ضربتی برای افزیش قدرت نمایشی در استانها و در سراسر کشور باشد که بازدهی فیلمها را افزیش خواهد داد. نیازی نیست که این سالنها به سالنهای حرفه‌ای موجود به پیوندند زیرا می‌توانند مخاطب را در محدوده خود فراهم آورده و فیلمهای مورد نیاز و سلیقه فرهنگی خود را از میان آثار موجود انتخاب کنند و به نمایش بگذارند.
۳- خانه‌های فرهنگ استانی
تولیدات بومی فرهنگی هر منطقه به علت عدم وجود پایگاهی جهت ارائه به مخاطب از هیچ‌گونه تمرکزی برخوردار نیست و عملا غیر قابل دسترس باقی مانده‌اند. از این‌رو ایجاد آرشیو (فیلمخانه) منطقه‌ای برای هر استان علاوه بر جمع آوری فیلمهای بومی موجود می‌تواند با خرید حقوق فیلم‌خانه‌ای، آثار مورد نظر را در مکانی برای نمایش مداوم فیلمهای مختلف فراهم آورده و فضای مناسب کارشناسی را برای نسل جوان و دانش‌پژوه زمینه‌سازی کند.
سینمای اجتماعی و کاربرد فرهنگی در جوامع شهری
مرحوم محمدرضا سرهنگی در طرح «سینمای اجتماعی، کاربرد فرهنگی در جوامع شهری»، پیشنهاد کرد که:
برای برطرف کردن نیاز عاجل سالن سینما باید با سیاست فرهنگی روشنی از سالنهای غیر حرفه‌ای دولتی موجود استفاده کرد (بدون آن که این سالنها را از فضای غیرحرفه‌ای خود در آورد) و سالنهای مناسب را مجهز به تجهیزات سینمایی کرد:
«یک گزارش ضربتی از سالنهای (هزار سالن) غیرحرفه‌ای مجهز موجود و سالنهای مناسب و غیر مجهز تهیه کرد. از طریق ایجاد یک صندوق (صندوق جمعی) در هر استان باید پشتوانه لازم اقتصادی را برای این حرکت فرهنگی ایجاد کرد.»
سرهنگی سپس مکانیسم مالی صندوق، نوع قرارداد با صاحبان فیلم، سهم صاحب سالن (ادارات ونهادها) که برای حمایت از این اقدام فرهنگی – اجتماعی کمتر خواهد بود (۲۰% از بهای بلیط به جای ۵۰% مرسوم ) را مشخص ساخته و به بلیط نیمه بها برای خانواده کارمندان و در نتیجه جذب مخاطب گسترده و سهم صندوق و سهم تهیه‌کننده و تنظیم یک آئین‌نامه اجرایی، تعیین مسئولان اجرایی در استانها، تبلیغات با پشتیبانی ادارات دولتی و نهاد (از طریق بخشنامه‌ها) مؤثرتر و کم هزینه‌تر است. مرحله آزمایشی بودن طرح، اندیشیده بود. او نوشته است:
«در نتیجه در حالت ایده‌آل درآمد فروش بالای هر استان می‌تواند ملاک قرار داد برای پیش‌پرداخت در نظر گرفته شود اما در شرایط فعلی و بخصوص برای پایلوت مبلغ پیش پرداخت هر استان (به جز مناطق محروم ) کمتر از مبلغ ایده آل در نظر گرفته میشود.»
فعالیتهای صندوق:
الف: پیش‌پرداخت جهت نمایش فیلمهای برگزیده کمیته گزینش استانی
ب: ترمیم و تقویت سیستم نمایشی (تجهیزات فنی صدا و تصویر ۳۵ م.م.)
ج: حمایت از تداوم طرح (سازماندهی، در آمدزایی منظم از سالنهای غیرحرفه‌ای)
کمیته گزینش:
نمایندگان هیئت امناء، مسئولیت گزینش فیلمها را برعهده دارند و انتخاب این فیلمها توسط هیئت امناء استانها نهایی میشود.
ویژگیهای فیلمهای سینمایی:
الف: غیرگیشه‌ای بودن فیلمها
ب: ایرانی بودن فیلمها
ج: وارد نشدن به سیستم رسانه‌ای (ویدیویی)
مرحوم سرهنگی برای اجراء این طرح، پژوهش فضاهای فرهنگی برای ارزیابی سالنهای موجود و قابل بهره‌برداری و شناسایی سالنهای بالقوه را بر عهده هیئت امناء قرار داده بود. همچنین در این طرح یک دفتر پخش تخصصی پیش‌بینی شده بود که «زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» فعالیت می‌کند و غیردولتی است. مسئولیت توزیع و نمایش فیلمهای انتخاب شده توسط هیئت امناء را در سراسر کشور بر عهده دارد ».
سرهنگی در آخرین صفحه طرح ۲۲ صفحه‌ای خود هیئت امناء را مشخص ساخته بود که در رأس آن وزارت کشور به عنوان متولی قرار داشت.
این مطلب متعلق به ویژه نامه فرهنگ و مستند است.
http://anthropology.ir/publication/19850
