شناخت هرپدیده و درک فرآیندتاریخی و تحول آن به این دلیل اهمیت دارد که به مددآن می توان به مسائل، تنگناها وسوالات مطروحه در “وضع موجود”پدیده پاسخ گفت و به سخن بهتر ”عوامل”چرایی وضع موجود را بازشناخت .
نویسنده دراین کتاب برآن شده است که بااستفاده ازفرآیند تاریخی ، “شهر” ایرانی درگذشته و موجود آن بازشناسد، “شار” را تبیین کند، “شهر”را تعریف نماید وشهر فردا را تخمین زند.
نوشته‌های مرتبط
این کتاب که یکی از مهمترین کتاب های شهرسازی ایران است، خلاصه شده ی منابع آزمون دکتری و کارشناسی ارشدشهرسازی و معماری می باشد که درقالب مقدمه ای۱۰ صفحه ای و ۳فصل ۲۰۴ صفحه ای و موخره ای ۵ صفحه ای درانتشارات دانشگاه تهران تنظیم شده است.
مولف دراین کتاب بااستفاده از آثار باقیمانده ونیمرخ کالبدشناسانه ی موجودسعی کرده است تا دگرگونی های کالبدی_فضائی که به سخنی کالبدشهر((بازتاب اوضاع و احوال اجتماعی _فرهنگی وسیاسی_اقتصادی حاکم برجامعه درفضاست و دریک مقطع زمانی_مکانی خاص رخ داده و دربستر زمان عواملی چون جهان بینی یاچگونگی نحوه ی نگرش، عوامل اقتصادی ونیز عامل محیط و اقلیم درتحول آن نقش داشته است را درآنچه امروز شهر نامیده می شود بدست آورد.
وی فرآیند شهرگرایی، شهرنشینی وشهرسازی در ایران را در ۳دوره از قرن ۹ قبل از میلاد تا دوران معاصر را باتبعیت از مفاهیم سرزمینی بررسی کرده است.
۱)دوره ی اول از قرن ۹ ق.م آغاز و تا قرن ۷ م. ادامه می یابد. شهرهای این دوره از تمدن بین النهرین نشأت گرفته است و درسرزمین های مادو هخامنشیان استفاده شده، درواقع شهرهای این تمدن ها نوعی درهم آمیختگی شارپارسی بادولت_شهرهای یونانی بوده است.
۲)دوره دوم شهرنشینی و شهرسازی ازبعداسلام درقرن یک ه.ق تا چهار ه.ق (۱۱-۷ میلادی) راموردبررسی قرار می دهد. دراین زمان مفهوم جدیدی ازشار باتوجه به دگرگونی هایی که درنحوه ی نگرش به جهان صورت پذیرفته متولد شده است.
سلسله ی حاکم بر ایران شهرهای خود را باپیروی ازسبک های ارتقایافته ی پارتی ها، گذار از شارآزاد_ اندیش دیالمه ی بعدازاسلام به شار قدرتمند سلجوقی و خوارزمشاهی، حضیض مفهوم شهرگرایی در(ایلخانان، ترکمانان وگورکانیان) و تولد مکتب اصفهان درهنرها، معماری و شهرسازی تنظیم کرده اند
۳)سیر تحول شهرگرایی، شهرنشینی و شهرسازی، ابداع وبازابداع مفهوم شار، تولد مفهوم “شهر” وقلب ماهیت مفهوم شار.
این تحولات منجر به پیدایش مفهوم “شهر”شده که ناشی از پیدایش سبک هندی و تاثیرآن در عرصه_ های هنری می باشد در دروان سوم قابل بررسی است.
در شهرایرانی ، از آغاز ، یگانگی مفاهیم “شهر” ، “کشور” و “پادشاهی” و “پادشاه” و وجود یک بارمعنایی بسیار مقدس که محل استقرار قدرت پادشاهی (انسان شناسی شهری، فکوهی) بوده است وجود داشته و شهر ایرانی ، مکانی برای تبلور و عیان شدن کلیه ی تمایزات و تبعیضات اجتماعی_فرهنگی با شهر کنونی است ولی شهرِ امروز عرصه ی مناسبی برای تظاهرات مسائل اجتماعی-اقتصادی و فرهنگی-سیاسی در تمام سطوح فراهم آورده است .
نظر دکتر سید محسن حبیبی نویسنده ی کتاب از شار تا شهر «مبنی بر پرداختن به چنین کالبدی و سامان دهی فضای آن، بدون درنظر داشتن کل منطقه ای که شهر در آن می زید ، ازسوئی بدون تفکر برنظام غیرمتمرکز به طور عام و نظام غیرمتمرکز شهر بطور خاص، از دیگر سوی چیزی جز تشدید نابه سامانی های فضائی-کالبدی و تاکید گسترش بی رویه ی شهر نخواهد بود » لذا باید به تعادل و توازنی که سازگاری درون و برون ، قدیم و جدید و امروز و فردا را می طلبد رسید.
