نظریه شناختی درباره فرهنگ (بخش دوم-پایانی)

از نظر ما، مسئله اصلی‌تر در رابطه با “امتزاج” این است که این موضوع دندراد را با انبوهی از مشکلات مربوط به شئ‌انگاری فرهنگ مواجه کرده است، مشکلی که او انسان‌شناسان را به‌خاطر آن سرزنش می‌کند(D’Andrade، ۲۰۰۱: ۲۵۲-۲۵۱)! امتزاج بر علیت دلالت دارد، به‌خصوص زمانی‌که طرحواره‌ امری درونی و مدلول آن بیرونی باشد. اما واژه صندلی باعث خلق صندلی واقعی نمی‌شود. همان‌طور که دوروتی لی (Dorothy Lee) (19۶۸) خاطرنشان کرده است، زبان یکی از ابزارهایی است که از طریق آن ما واقعیت را رمزگذاری می‌کند و خوشبختانه این ارتباطی است که عمل می‌کند. دندراد تصریح می‌کند که او هرگونه مفهومی که فرهنگ را به‌عنوان هستار در نظر بگیرد رد می‌کند، اما وی مشخص نمی‌کند که فرهنگ چگونه باید با برونی‌سازی‌های مختلفی که او خاطر نشان کرده است “امتزاج” پیدا کند، و این امتزاج‌ها بر چه چیزهایی دلالت دارند. یکی از استدلال‌های قوی او در مخالفت با هستاری بودن فرهنگ، که از نظر ما قانع‌کننده بوده، این است که میان قلمروهای فرهنگی، روابط متناظر چندانی وجود ندارد. از این‌رو، ایده‌ افراد ساکن آمریکا درباره بازی بیسبال به‌طور آشکاری با ایده‌های فرد در مورد درست کردن سالاد و رانندگی در ارتباط نیست.
بنابراین، در کمال شگفتی وی در ادامه می‌نویسد که “مشخص کردن این مسایل امر مهمی است”(اینکه فرهنگ یک شئ است یا نه)، و دوم اینکه “طبق تعریف مالینوفسکی (Malinowski) ، فرهنگ دارای ساختاری معنادار نمی‌باشد، بلکه شبکه‌ای پیچیده و فراگیر از موارد علّی و فعال است”(D’Andrade، ۲۰۰۱: ۲۵۵). از نظر ما تأملات دندراد درباره رابطه میان فرهنگ به‌عنوان امری صرفاً ذهنی و امتزاج آن با محیط جسمانی باعث خطای سهوی شئ‌انگاری فرهنگ شده‌ است(یعنی همان”امور علّیِ فعال”).

جالب توجه است که دندراد(۱۹۹۹)در یکی از مقالات اولیه خود با عنوان “فرهنگ همه‌ چیز نیست” (Culture is not Everything ) ایده فرهنگ به‌مثابه مفهومی علّی را کاملاً رد کرده است. در این مقاله او برای ایضاح این مسئله از یک داستان ساختگی درباره یک گروه فرهنگی که از هم پاشیده شده است استفاده می‌کند: گروهی دره‌ای حاصلخیز را برای زندگی انتخاب کردند و باغبان شدند، گروه دیگر به مناطق کوهستانی بی‌حاصلی عزیمت کردند، و چوپان شدند. از طریق انطباق با محیط زندگی و نحوه تولید متمایز، این دو گروه در طول زمان فرهنگ‌های متفاوتی پیدا کردند! در این داستان، به‌طور مشخص فرهنگ ابزاری برای “رمزگذاری واقعیت رفتاری و محیطی” تلقی می‌شود، ولی در مفهومی که لی(۱۹۶۸) و هالوول (Hallowell) (1955) مطرح کرده‌اند فرهنگ نیرویی علّی و انگیزشی نمی‌باشد. این اشتباه – که فرهنگ را شئ‌انگاری کنیم و نیروی علّی را ویژگی ذاتی آن تلقی نماییم- انعکاس این پیش‌فرض است که انسجام منطقی را‌ به‌عنوان ویژگی معرف فرهنگ در نظر می‌گیرد(ر.ک. به Smelser، ۱۹۹۳؛ Archer، ۱۹۸۵)، پیش‌فرضی که برای افرادی که درباره فرهنگ می‌نویسند بسیار اغوا‌کننده است.
در جمع‌بندی این بخش به نظر شور(۱۹۹۶) بازمی‌گردیم که طبق آن “… جایگاه فرهنگ ذاتاً امری مبهم است و نمی‌توان آن را به‌طور مناسب و با توجه به اصطلاحات صرفاً روان‌‌شناختی و اجتماعی توصیف کرد”(ص. ۵۱). نکته مورد نظر شور آن است که فرهنگ جایگاه ثابت و ساختار مولکولی(یعنی مفهومی) پایداری ندارد. فرهنگ با ساحت‌های روان‌شناختی(از قبیل شخصیت و انگیزه‌ها) و جامعه‌شناختیِ(از قبیل خانواده و روابط شغلی) زندگی انسان هم‌پوشانی دارد. البته، همان‌طور که از توضیحات بالا برمی‌آید، ما احساس می‌کنند که فرهنگ چیز دیگری نیز می‌باشد. این “همان‌چیز دیگر” است که آرچر(۱۹۸۵) را برآن داشته تا بنویسد که:
مفهوم‌سازی فرهنگ از دو جهت امری غیرعادی است. یکی آنکه این مفهوم‌سازی نشان‌دهنده ضعیف‌ترین رشد تحلیلی در مفاهیم کلیدی موجود در جامعه‌شناسی است و دیگر آنکه نوسان‌دارترین نقش را در نظریه جامعه‌شناختی بازی می‌کند(ص. ۳۳۳).
این همان “چیز دیگر” است که وقتی چیز مورد نظر، “آن” نیست، موجب می‌شود که نظریه‌پردازان در نظریه‌سازی درباره فرهنگ دچار آشفتگی شوند.

منابع:

Archer , M. S. ( 1985 ). Th e myth of cultural integration . Th e British Journal of Sociology , 36. 3 : 333–۳۵.
D’Andrade , R. G. ( 1999 ). Culture is not Everything. In E. L. Cerroni-Long (Ed.). Anthropological theory in North America , pp. 85–۱۰۳ . Westport, CT : Bergin and Garvey .

D’Andrade , R. G. ( 2001 ). A cognitivist’s view of the units debate in cultural anthropology. Cross-Cultural Research , 35 , 2 : 242–۲۵۷.
D’Andrade , R. G. ( 2001 ). A cognitivist’s view of the units debate in cultural anthropology. Cross-Cultural Research , 35 , 2 : 242–۲۵۷.
Geertz , C. ( 1973 ). Th e Interpretation of Cultures . New York : Basic Books .

Hallowell, A. I. ( 1955). Culture and Experience . Philadelphia: University of Pennsylvania Press .

Lee , D. B. ( 1968 ). Lineal and Non-Lineal Codifi cations of Reality. In A . Dundes (Ed.). Every Man His Way: Readings in Cultural Anthropology , pp. 329–۴۳ . Englewood Cliff s, NJ : Prentice-Hall . Originally published in D. Lee. ( 1959 ). Freedom and Culture . Englewood Cliff s, NJ : Prentice-Hall .

Shore , B. ( 1996 ). Culture in Mind: Cognition, Culture, and the Problem of Meaning . Oxford: Oxford University Press .

Smelser , N. ( 1993 ). Th e Th eory of Collective Behavior . New York : Free Press .