راشل فلدر[۱]، برگردان: آذر جوادزاده
میگویند تاریخ را فاتحان مینویسند. هماکنون موزه تاریخ طبیعی آمریکا در شهر نیویورک و نیز موزههای سراسر جهان در تلاش برای تغییر آن هستند. آنها با آگاهی از اینکه مجموعههای آنها، اغلب نگرشهای دیرینۀ استعمار را منعکس میکنند، در حال بازنگری در نقش و رویکرد خود هستند.
نوشتههای مرتبط
موزه تاریخ طبیعی آمریکا در شهر نیویورک از زمانی که برای اولین بار، اواخر دهه ۱۸۰۰ افتتاح شد، همواره یک مقصد محبوب برای مردم محلی و گردشگران بوده است. لیکن نسبت به بازدیدکنندگان ۱۵۰ سال پیش، تجربههای امروز بسیار متفاوت است، البته نه فقط به این دلیل که بازدیدکنندگان با تلفنهای همراه و هدفونهای بلوتوثی، وارد میشوند.
ماه ژانویه(۲۰۲۴)، موزه تاریخ طبیعی آمریکا، دو فضای نمایشگاهی بزرگ را که به مردم بومی اختصاص داده شده بود، تعطیل کرد. ترتیبی داده شد تا هفت ویترین شامل انواع اقلام مربوط به جوامع بومی، از جمله دو مورد با اقلام هاوایی-آمریکایی، از دیدِ بازدیدکنندگان و کارکنان، دور بماند. چند سال پیش، توضیحات چاپی بزرگ در طبقه همکف موزه از تعامل بین بومیان و رهبران استعماری، با یک برچسب جدید و با حروف درشت به نمایش گذاشته شد که روی آن نوشته شده بود: «بازنگری مجددِ این صحنه.»
یک چرخش فرهنگی
تغییرات اخیر تا حدی به دلیل به روز رسانی مقررات NAGPRA[۲] – قانون حفاظت از آرامگاه بومیان آمریکا و بازگرداندن آنها است، که از سال ۱۹۹۰ مؤسسات آمریکایی را ملزم به بازگرداندن اموال – مانند اقلامی که اغلب در موزههای تاریخ هستند، به مردم بومی و جوامعی که زمانی بخشی از آنها بودند – میکند. فراتر از این نوع دستورات دولتی، موزهها در سراسر جهان دیدگاه خود را به سمت استعمارزدایی تغییر دادهاند، یک پایشِ مجدد که محتوای بومیِ نهادی شده را از دیدگاههای قومی کهنه و مجموعههای برگرفته از حکومت استعماری دور میکند.
شان دکاتور[۳] رئیس موزه تاریخ طبیعی آمریکا میگوید: «ما میدانیم که مواردی در مجموعه ما وجود دارد که در گذشته با رعایت اصول اخلاقی به موزه آورده شده، که امروزه قابل قبول نیستند، بنابراین نیاز داریم نه فقط در جاهایی که قانون به ما دستور میدهد، بلکه در سایر بخشهای مجموعه نیز که زیر چتر NAGPRA قرار نمیگیرند، آنها را به رسمیت شناخته و کاستیهای اخلاقی گذشته را اصلاح کنیم.»
الیزابت مریت[۴]، معاون بخش آیندهنگری استراتژیک و مدیر موسس مرکز آینده موزهها، بخشی از اتحاد موزههای آمریکا به عنوان یک سازمان تجاری، میگوید: «رویکرد موزهداری، خود را نه تنها در برابر جامعه بومی، بلکه در برابر کل جهان پاسخگو می داند.» وی میافزاید: «این بخشی از یک تغییر فرهنگی بزرگتر از روایت استعماری مسلط است. روایتی که شیوههای جمعآوری دادهها در قرنهای گذشته را شکل داده است.»
برای موزهها از هر نوع – که تمرکز اصلی آنها هنرهای زیبا، طراحی، تاریخ، علم یا فرهنگ عامه باشد – این اصلاحات میتواند اشکال مختلفی داشته باشد. خیلی ها یک رویکرد فراگیر برای برنامهریزی، با محتوای مرتبط با جوامعی که زمانی تحت کنترل استعمار بودند را اتخاذ کردهاند. برای مثال، برنامهریزی تابستان گذشته در گالری ملی کانادا در اتاوا، انتاریو، شامل نگاهی به گذشته از آثار شلی نیرو[۵]، هنرمند موهاوک[۶] بود و نمایشی که مهرهکاری هنرمندان بومی کانادا را برجسته میکرد.
سال ۲۰۱۹، مجموعه موسسه هنر مینیاپولیس در ایالات متحده[۷] شامل یک نمایش گروهی به نام «قلب مردم ما: هنرمندان زن بومی[۸]» بود. پاییز امسال(۲۰۲۴) در موزه تاریخ طبیعی آمریکا در نیویورک، “موزه در حال تغییر[۹]” نگاهی به تاریخچۀ مجموعه فعالیتهای آن موسسه میاندازد، اینکه آنها چگونه تغییر کردهاند و در چه مسیری به تکامل خود ادامه میدهند.
روایات جدید
گاهی تعهد نسبت به استعمارزدایی میتواند به همان سادگی ِ نام یک موسسه باشد. سال ۲۰۲۰ در کالیفرنیا، موزۀ انسانِ سندیگو[۱۰]، در سرزمین اجدادی بومیان کومهیای[۱۱] قرار دارد، به موزه ما[۱۲] تغییر نام داد. همانطور که در تبلیغات خود توضیح میدهد: «موزه ما، مکانی برای داستانهای متنوع است که ما را شرح میهد- به ویژه آنهایی که مدتهاست توسط روایات فرهنگی ِ غالب، نادیده گرفته شده یا بیصدا شدهاند.»
استیون لافت[۱۳]، معاون بخش شیوههای بومی و استعمارزدایی گالری ملی کانادا میگوید: « ما باید به تاریخ نگاه میکردیم و به این درک میرسیدیم که باید طرز تفکر خود را درباره تاریخ، خشونت، ظلم، تسلط تغییر دهیم. از آنجایی که همه نهادها با این مفهوم دست و پنجه نرم میکنند – این یک فرایند طولانی مدت در طی زمان بوده است – باید موضعی بر اساس چرخش اتخاذ کنیم و نحوه ارائه روایتها را تغییر بنیادی دهیم. در بخش فرهنگی نیز باید همه این موارد را از پایه و اساس بازنگری کنیم.»
موقعیتهایی مانند آقای لافت همهشمول میشوند. در گلاسکو، اسکاتلند، موزه هانتریان[۱۴] با همآوری از مجموعه مداخلات و تحریکات[۱۵] توسط زندرا یامن[۱۶] به عنوان بخشی از برنامۀ خارج کردن موزه از مرزهای سنتی – اغلب قدیمی – کار میکند. اسکاتلند به ویژه در تلاش برای استعمار زدایی خود از طریق نمایش امپراتوری، بردهداری و پروژۀ موزههای اسکاتلند با بودجه دولت برای کمک به تغییر چشم انداز و محتوای نهادهای فرهنگی کشور، فعال بوده است.
تغییر پایدار
بسیاری از کارشناسان موزه، با گذشت زمان، خوشبین هستند که حرکت به سمت استعمارزدایی همچنان ادامه دارد. شارون هیل[۱۷]، مدیر انجمن موزهها و یک گروه تجاری بریتانیایی که به موزهها و کارکنان مشاوره میدهد، میگوید: « امیدوارم شاهد باشیم که این امر در عملِ روزمره برای موسسات، بیشتر در نظر گرفته شود، برای آنها که به طور فعال در مورد شجاعت، پاسخگویی به جوامع و انجام تحقیقات عمیق برای کشف برخی از داستانهای ناگفته و تاریخچههای پنهان، تلاش میکنند و نیز قادر به تصدیق این موضوع باشیم که مؤسسات کجا اشتباه کرده، یا در گذشته به شیوهای استثمارگرانه و اقتباس شده، دادهها را جمعآوری کردهاند.»
منبع:
Felder, Rachel, 2024, Museums change their story, THE UNESCO Courier, Reimagining Museums, October- December 2024
[۱] Rachel Felderخبرنگار فرهنگی و نویسنده، نیویورک آمریکا
[۲] The Native American Graves Protection and Repatriation Act
[۳] Sean Decatur
[۴] Elizabeth Merritt
[۵] Shelley Niro
[۶] Mohawk شاخهای از بومیان سرخپوست که در کانادا، انتاریو زندگی میکنند.
[۷] The Minneapolis Institute of Art in the United States
[۸] Hearts of Our People: Native Women Artists
[۹] The Changing Museum
[۱۰] The San Diego Museum of Man
[۱۱] Kumeyaay
[۱۲] Museum of Us
[۱۳] Steven Loft
[۱۴] The Hunterian Museum
[۱۵] Curating of Discomfort اصطلاحی که تحریکات و مداخلات ناراحتکننده را مطرح میکند تا به ما کمک کند درک کنیم که موزهها ایدئولوژیهای برتری سفیدپوستان را تداوم بخشیدهاند: یک سیستم سیاسی، اقتصادی و فرهنگی که در آن ایدههای غربی، قدرت متون، منابع مادی و اقدامات را کنترل میکنند.
[۱۶] Zandra Yeaman
[۱۷] Sharon Heal