آغاز سخن: دسترس‌پذیری[۱] در گردشگری مفهومی است که به‌واسطۀ اشاعۀ گفتمان گردشگری به‌مثابۀ حق در ادبیات رفاهی و ادبیات گردشگری طیِ سال‌های اخیر مورد توجّه بسیاری قرار گرفته است. این مفهوم به‌روشنی بیانگر حقِ مسلّم آحاد جامعه از جمله افراد مبتلا به بیماری‌های خاص در کسب تجربه‌ای مطلوب و البته ایمن از سفر است. تجربه‌ای که خالی از دغدغه‌های فردی در خصوص بیماری، مشکلات زیرساختی، نواقص مربوط به سیاستگذاری‌های گردشگری و مباحث ناظر بر گفتمان‌سازی باشد. در سال‌های اخیر تلاش‌های نه چندان یکپارچه و سازمان یافته‌ای در خصوص دسترس‌پذیری گردشگری در کشور صورت گرفته است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها اجرای بسته‌های سفر دسترس‌پذیر برای گروه‌های خاص جمعیتی است. تورهای ویژۀ معلولین جسمی و سالمندان از جملۀ این تلاش‌های ارزشمند در راستای بهره‌مندی افراد از حقّ مسلّم سفر و گردشگری است. با این همه انچه از آن غفلت شده است برنامه‌ریزی و اجرایی ساختن طرح‌های سفر ویژۀ افراد مبتلا به بیماری‌های خاص چون مبتلایان به صرع[۲] است. یکی از نخستین گام‌ها در راستای طراحی و اجرای اصولی بسته‌های سفر در دسترس، واکاوی الزامات این سفر‌ها است.
صرع: صرع-چهارمین بیماری مزمن در جهان- از مهم‌ترین بیماری‌های سیستم عصبی است که ۱ تا ۵ درصد افراد جامعه به آن ابتلاء دارند. داروهای کنترل صرع با وجود پیشرفت‌های روزافزون پزشکی همچنان با عوارضی همراه‌اند و به طور کامل منجر به درمان و حذف این اختلال از کالبد افراد مبتلا نشده است. در برخی از موارد نیز گزارش شده است که مصرف این داروها خود می‌توانند به تشدید حملات و تشنج‌ها منجر شوند. این مسأله می‌تواند عاملی جهت وجود چالش‌های متعدد در خصوص انجام برخی از فعالیت‌های فردی و اجتماعی شود و مبتلایان را با چالش‌هایی مواجه کند. سفر و گردشگری یکی از این فعالیت‌های اجتماعی است که برای افراد مبتلا به صرع با الزامات و چالش‌هایی همراه است. ایدۀ تحقق گردشگری در دسترس با عنایت به نیاز‌های ویژۀ افراد در این گروه جمعیتی، در صدد مرتفع ساختن شماری از این چالش‌ها و هموار ساختن مسیر گردشگری گردشگری برای ایشان است. از نخستین و مهم‌ترین گام‌ها جهت پایداری طرح دسترس‌پذیری در گردشگری و اجرای موفقیت‌آمیز آن توجه به الزاماتی است که در این خصوص وجود دارد. در ادامه به مرور برخی از مهم‌ترین الزامات پرداخته شده است:
نوشته‌های مرتبط
گام اول: گفتمان‌سازی! گفتمان‌سازیِ حق سفر و گردشگری برای آحاد جامعه می‌تواند نخستین گام مؤثر در راستای تحقق دسترس‌پذیری باشد. شاید نتوان این گام را ذیل الزامات طراحی/اجرای بسته‌های گردشگری در دسترس قلمداد کرد امّا می‌توان آن را به‌مثابۀ پیش‌نیازی مهم در اجرایی کردن موفقیت‌آمیز این بسته‌ها به‌شمار آورد. گفتمان‌سازی می‌تواند همیاری و همکاری نهادهای مرتبط را تسهیل کند، مانعی در برابر برچسب‌زنی‌های اجتماعی باشد، موانع فردی چون شرم را به حداقل برساند و پیشران مطالبات افراد در این گروه جمعیتی باشد.
کسب اطلاعات در خصوص بیماری صرع: بنا بر گفتۀ متخصصین حوزۀ پزشکی و گردشگری، برگزاری برنامۀ سفری ایمن برای مبتلایان به اپیلپسی در گروی کسب اطلاعات مکفی در خصوص ماهیت بیماری، عوامل تحریک‌کنندۀ آن، نوع حملات(همراه با تشنج ماهیچه‌ای، تشنج‌های ضعیف و….) و نوعی است که فرد به آن مبتلا است( تونیک-کلونیک، غائب و…). به عبارت دیگر لازم است برنامه‌ریزان، راهنمایان و سایر دست‌اندرکاران تورهای مسافرتی در دسترس در خصوص چالش‌های گروه هدف و موضوعات پیرامونی آن اطلاعات لازم را به‌دست آورند و برنامۀ سفر را بر این اساس تنظیم کنند. هر گونه غفلت از موارد مذکور می‌تواند به‌واسطۀ سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی نامناسب، گردشگران را با مخاطراتی جدّی مواجه کند. با عنایت به اهمیت این موضوع پیشنهاد می‌شود نهادهای مرتبط با بیماری‌های خاص چون بنیاد امور بیماری‌های خاص و….به ارائۀ راهنمایی‌های مکتوب یا طراحی نشست‌های آموزشی ویژۀ برنامه‌ریزان و راهنمایان این قبیل تورها بپردازند.
بخش‌بندی دقیق گردشگران: یکی از مهم‌ترین عواملی است که لازم است همه افراد فعال و دخیل در برگزاری تور مسافرتی ویژۀ افراد مبتلا به بیماری‌های خاص از جمله صرع از آن پیروی کنند. بنا بر یافته‌های پژوهش و اطلاعات دریافتی از جانب مشارکت‌کنندگان پژوهش لازم است افراد مبتلا با نوع و طیف یکسان حملات و بیماری، در یک گروه قرار بگیرند. به عبارتی لازم است این نکته را تمامی دست‌اندرکاران طراحی و برگزاری بسته‌های سفر در دسترس آویزۀ گوش خود سازند: ”همگن بودن مهم‌تر از پر جمعیت بودن است. “
گردآوری مستندات پزشکی: گرداوری مستندات پزشکی از جمله شرح عمل‌های جراحی فرد مبتلا، نام و شمارۀ تماس جراح، نسخۀ داروهای مصرفی، شرح تغییر دوز داروها طی ۶ ماه گذشته، شرح تغییر نوع داروها طی ۶ ماه گذشته، شرح تغییر در الگوی حملات و تشنج‌ها، مجوز پزشک جهت سفر، مجوز پزشک جهت استفاده از وسایل نقلیه و کارت شناسایی بیمار از جمله مهم‌ترین اقدامات پیش از سفر و حین سفرند. به واقع پیروی از این اصل می‌تواند جان بیماران را درشرایطی نجات دهد. علاوه بر گردآوری به همراه داشتن این اطلاعات و مستندات در سفر و همچنین به همراه داشتن نامۀ همراه توسط گردشگری، ضروری است. نامۀ همراه نامه‌ای است که در آن اطلاعات شخصی فرد، نوع و طیف بیماری، نوع حملات و مدّت زمان آن‌ها، داروهای مصرفی، نام پزشک معالج و راه‌های ارتباطی با وی درج شده است.
مصاحبۀ دقیق با متقاضیان: مصاحبۀ دقیق با متقاضیان شرکت در تورهای ویژۀ افراد مبتلا به صرع به بخش‌بندی اصولی و صحیح‌تر، شناخت عمیق‌تر از شرایط متقاضی و در نهایت اجرایی شدن موفقیت‌آمیز و ایمن تورها منجر می‌شود. بنا بر یافته‌های پژوهش لازم است دست‌اندرکاران طراحی و اجرای بسته‌های گردشگری در دسترس، از اصول مصاحبه با متقاضیان آگاه باشند و پیش از اجرای تور آن‌ها را به‌کار بندند.
زمان‌بندی دقیق: زمان‌بندی دقیق متولیان تور جهت صرف منظم وعده‌های غذایی، استفاده منظم از داروها و ساعات منظم خواب برای مبتلایان به صرع از اهمیت حیاتی برخوردار است. به گفتۀ یکی از مشارکت‌کنندگان لازم است زمان دقیق برنامۀ صرف غذا، خواب و …. یک‌هفته پیش از سفر به اطلاع متقاضیان برسد.
انتخاب مقصد مناسب: بر اساس یافته‌های پژوهش، انتخاب مقصد مناسب می‌تواند نقش شایان توجهی را در برگزاری توری ایمن و موفقیت‌آمیز داشته باشد و مانع از بروز مخاطراتی برای گردشگران شود. تغییرات آب‌وهوایی شدید می‌تواند به‌واسطۀ عواملی برای مشارکت‌کنندگان خطرساز باشد. بدین ترتیب لازم است برنامه‌ریزان به تناسب شرایط آب‌وهوایی مبدأ و مقصد توجه داشته باشند.
[۱]Accessibility
[۲] Epilepsy