نوشته کريستوف ورني  تاریخ نگار ترجمه فاطمه قهرماني درسال ١٨٤٨ فرانسه،  براي دومين بار برده داري را در مستعمره هايش ابطال مي‌کند. انقلاب آن را از سال ۱۷۹۴ تصويب کرده بود. بناپارت(١) هشت سال بعد آن را  مجددا برقرار کرده بود، ولي در سال ١٨٠٢، سن- دومينگ (٢) استقلال خود را اعلام کرده و هائيتي (٣) شده بود. انگليس‌ها حدود پانزده سال از  فرانسه جلو افتاده بودند. در ايالات متحده، اصل الغاي برده‌داري توسط کنگره در سال ١٨٦٥ به تصويب رسيد، اما تبعيض نژادي هميشه ادامه داشت. جنبش قدرتمندي که در انگلستان با پخش جزوه، تصاوير و  گواهي شاهدان به وقوع پيوست به ممنوعيت تجارت برده توسط پارلمان انگلستان در سال ١٨٠٧ و يک سال بعد در ايالات متحده منجرشد.    در کتاب ارزشمند « چه مي دانم( ٤) » مارسل دوريني(٥ )، که يکي از بهترين متخصصان استعمار است، وسعت بحث و نيز تمايز بين مخالفت با طرفداري از...