گاهی برخی اتفاقات و رخدادها،‌از حد یک مساله موردی و شخصی فراتر می روند و گویی محملی برای بیان الگوها و تحولات و جریان های بزرگتری میشوند. گاهی برخی رخدادها و شخصیت ها،‌رسالت های تاریخی ای را ناخواسته ایفا میکنند، زیرا در زمانه و زمینه ای خاص قرار میگیرند که نقطه عطفی را بوجود می آورند. داستان مواجهه با دختران نوجوان در شبکه های مجازی،‌ حکایت این نوع حوادث تاریخی است. دخترانی به اتهام فریب خوردگی در رسانه ملی مجبور به اعتراف شده اند ‌و در پس این اعتراف اجباری،‌ اقتدار نهاد کنترلی و نظارت گر همه جانبه ای مطرح است که در این وانفسای جامعه ایرانی،‌ میخواهد خودش را به عنوان محافظ اخلاق و نظم هنجاری رسمی نشان بدهد. آنچه این ماجرای روزهای اخیر نشان داده،‌بیانگر شکافی است میان موقعیت های منجمد و مسدود مدیریت فرهنگی در ایران و جریان های پویای زندگی مردم. این صحنه اعتراف از دل...

پیشرفت که از آن هم چون یک «واقعیت» در گذشته ایی نه چندان دور سخن رانده می شد؛ تطوری تک خطی بود که به ناچار تمامی جوامع انسانی می بایست پله پله درجاتش را طی می کردند. در یک سوانسان، امید تسلط بی پایان بر طبیعت را به خود می داد و از سوی دیگر، دیگری را در جبرگرایی محیط زیستی – فرهنگی اش زندانی می دانست که تنها روزنه ی امید آزادی او را طی کردن مراحل توسعه یعنی تقلید از خود می دانست. چگونه می توان از خود، محیط زیستی – فرهنگی تعریفی نزدیک به درست بدون «جبرگرایی تک عاملی» داد اما دیگری «کالبدهای دیگر» که در فراسوی شناخت، محیط و ...خود هستند را در نظر نگرفت. شاید در ابتدا بدیهی به نظر رسد که می توان باحرکت از مفاهیم ذهنی به شناختی از خود بدون نیاز به مفاهیم شناخت دیگری دست پیدا کرد بدون اینکه تهدید به...

«ابرم همه به چمن رو کرده شمعم همه جان خویش اما خورده‌ در غیرم امید چه می باید داشت چون من هم از خویشتنم آزرده» نیما یوشیج در عقاید و دیدگاه عمومی جامعه ما، از«عکس» به عنوان لحظات، خاطرات و دوستی های ثبت شده تعبیر و تفسیر می شود. این تعییر به یک ارزش وعرف نهادینه شده در جامعه ما بدل شده است. ما در رشته هنر با گرایش عکاسی با انوع متفاوت عکاسی مواجهیم که در آن هر نوع از عکس ها کارایی هایی منحصر به فرد خود را دارند. از انواع عکاسی های گوناگون ومتنوع می توان به عکاسی: تاریخی، هنری، اجتماعی [ عکس از اجتماعات، جنبش ها، انقلابها] خانوادگی، تبلیغاتی، مستند، مناظر و چشم انداز ها، طبیعت بی جان، خبر، جنگ و عکاسی ها دیگر اشاره داشت. همه این عکاسی ها، یک وجه مشترک را با هم دارا هستند. آن وجه را می توان عنصر زیباشناسانه دانست....

امیر مقدم سال 80 بود که در رشته مردم‌شناسی دانشگاه مازندران پذیرفته شدم. پیش از ما و در سال 79، نخستین ورودی مردم‌شناسی در این دانشگاه پذیرفته شده بودند و ما گروه و ورودی دوم بودیم. اما سال پیش هیچ استاد و مدرس انسان‌شناسی‌ای نداشتند و تازه سال 1380 بود که نخستین عضو گروه با مدرک کارشناسی ارشد انسان‌شناسی، وارد دانشگاه و گروه علوم اجتماعی شد. با این همه، در نیم‌سال نخست، ما با این استاد هیچ درسی نداشتیم. تصور کنید رشته مردم‌شناسی را برگزیده و وارد دانشگاه شده‌ایم، اما درس مبانی مردم‌شناسی که پایه‌ای‌ترین درس برای رشته‌مان است را به یک استاد جامعه‌شناسی می‌دهند؛ آن هم استادی که سر کلاسش با افتخار می‌گفت: «من شش سال است هیچ کتابی نخوانده‌ام!». می‌دانم باور نمی‌کنید که توی یک دانشگاه دولتی بزرگ، آن هم نه امروزه، بلکه شانزده سال پیش، آن هم نه یک مدرس حق‌التدریسی، بلکه یک عضو هیئت علمی تمام‌وقت،...

چکیده: مطالعات فرهنگی و اجتماعی تکنولوژی، عموما تکنیک و تکنولوژی را به مثابه امری علمی و محصول علم در نظر میگرند. لذا مطالعات اجتماعی تکنولوژی عملا محدود به کاربست های علم در زندگی انسان و تولید و کاربست تکنیک شده است. مساله اصلی آنست که آیا الگوهای جایگزین و بدیل برای مطالعه تکنولوژی فراتر از پارادایم تکنیک به مثابه امر علمی وجود دارد یا نه. این مقاله تلاش دارد نشان دهد که تکنیک و تکنولوژی،‌لزوما قابل تقلیل به عرصه علم نیست، بلکه اشکال دیگری از نظام های معنایی فرهنگی می توانند اشکل دیگری از تکنلوژی و فناوری را در بستر های فرهنگی مختلف ایجاد کنند. آنچه که بیش از همه می تواند رقیبی برای درک تکنولوژی به مثابه محصول علمی باشد، درک تکنولوژی به مثابه یک امر جادویی (شیوه متمایز از درک جهان، ‌نظارت و دستکاری در آن) است. به همین دلیل در این مقاله نشان داده شده که در...

سمفونى ناتمام ندا دهقانى هیچ‌کس به‌اندازه او از پله‌های اينجا بالا نرفته است. ۳۷سال . به‌اندازه عمر علم ارتباطات در ايران. از زمانى كه «مؤسسه روابط عمومى» در همين ساختمان سه‌راه ضرابخانه دانشكده علامه طباطبايى تأسيس شد، براى تغيير نام آن به مؤسسه علوم ارتباطات اجتماعى به هر درى زد. آن‌وقت‌ها جوان‌تر بود......... ·    متولد ۱۳۱۳ بيرجند ·    دكتراى حقوق قضايى از دانشگاه تهران ·    دكتراى روزنامه‌نگاری از پاريس ·    دكتراى دولتى علوم سياسى از دانشگاه پاريس ·    وكيل پايه يك دادگسترى از سال۱۳۴۶ تاكنون ·    مشاور حقوقى «اتحاديه بین‌المللی ارتباطات دور »از سال۱۳۷۹ ·    استاد نمونه كشور در سال۷۴ با دريافت لوح تقدير از رئیس‌جمهوری وقت ·    عضو مؤسس دوره عالی روزنامه‌نگاری، مؤسسه عالی مطبوعات و روابط عمومی و دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی، ۱۳۵۰ – ۱۳۴۳ ·    عضو هیئت مؤسس بخش ارتباطات بین‌المللی " انجمن بین‌المللی تحقیق در ارتباط‌جمعی " ·    عضو هیئت مؤسس "مرکز مطالعات فراملی ارتباطات و...

 فضاهای سنتی زنانه شهری(بازار وکیل شیراز)  سعید اسلامی‌راد جنسیتی‌شدن فضا را می توان یکی از کارکردهای انتظام بخشی و سامان بندی در کنترل فضاهای اجتماعی دانست. ارتباط جنسیت و فضا با توجه به نحوه حضور افراد می تواند ثابت یا متغیر باشد؛ برخی فضاها در درون خود تقسیم بندی های متنوعی را شکل می دهند که حضور توأمان افراد را شکل می دهد. در این میان یکی از فضاهایی که بسیار زنانه است، مراکز خرید روزانه و بازرهای سنتی است. نکته جالب اینکه بازارها به دلیل بافت سنتی و گفتمان‌های درون خود در بخش بندی های فضایی مختلف، خود تقسیم بندی جنسیتی متفاوتی را دارا هستند. تیمچه ها و قهوه خانه ها فضاهای درون بازار هستند که کاملا مردانه اند؛ اما در میان این فضای اصلی، بازار صحنه برخورد و حضور همزمان زنان و مردان است. مردان بیشتر در قالب فروشنده ها و عرضه‌کننده اجناس و زنان در نقش خریداران...

اصطلاح «افکار جاافتاده» (پیش‌داوری‌ها) از فلوبر وام گرفته شده، اما در علوم اجتماعی بر خلاف سنت ادبی که بر آنها تاکید می کند، وظیفه ما تحلیل کردن، پشت سرگذاشتن و تخریب این گونه افکار است. برای نمونه، موضوعی که از آن صحبت می کنیم به گرد خود برج و باروهایی زیادی از افکار جاافتاده دارد که به آنها اشاره کردم. موزه اورسه، تاریخ این موزه، همه مسائلی که به آن مربوط می‌شوند، همچون قلعه سختی هستند که افکار جا‌افتاده‌ای به گرد این تابلو [نهار روی چمن] کشیده شده باشد، به گونه‌ای که دیگر خود تابلو را تماشا نکنیم. آنچه ساده نیست اینکه ما هرگز نمی‌توانیم کاملا مطمئن باشیم که افکار جاافتاده را پشت سرگذاشته‌ایم. این تجربه‌ای است که من صدها بار داشته‌ام: ما یک فکر جاافتاده را پشت سر می‌گذاریم و از خودمان راضی هستیم، اما بلافاصله فکر جاافتاده دیگری از راه می رسد و ما را درون تله خود...

گفتوگو با سيما داد درباره ي متن پژوهي مدرن مهسا کلا نکی نام سيما داد بيش از هرچيز يادآور کتاب «فرهنگ اصطلاحات ادبي» است. «فرهنگ اصطلاحات ادبي»، دايره المعارف کوچکي است از واژگان ادبي شامل صناعات، انواع، نقد و نظريه ها، مکتب ها و دوره هاي عمده در ادبيات ايران و جهان که به شيوه ي تطبيقي تأليف شده است. او به تازگي کتاب «نقد متن پژوهي مدرن»، ترجمه ي کتاب مشهور و کم حجم پروفسور جروم مک گان امريکايي، استاد کرسي زبان و ادبيات دوره ي رمانتيک در دانشگاه ويرجينيا را ترجمه کرده است. اين اثر رويکرد جامعه شناسيک  به ويرايش و توليد متون منقح دارد. مک گان اين کتاب را نخست در دهه ي 80 ميلادي منتشر کرد و ويرايش دوم آن را که مبناي ترجمهي حاضر مي باشد در اوايل دهه ي 90 با افزودن يک مقدمه و يک موخره و نيز با پيشگفتاري عالمانه از پروفسور...

ضرورت درد برای هستی داوید لوبروتون برگردان : ناصر فکوهی ، فاطمه سیارپور بدی‌های این جهان همیشه از خوبی‌هایش واقعی‌تر هستند بوسوئه مرزهای نوگرایی دوگرایی با تقسیم انسان به دو پاره، روح و بدن، او را از بعد نمادینش محروم می‌کند و بدنی می‌سازد بدون انسان، بدون درونیت، بدون تاریخ، بدون ناخودآگاه، بدون میل و هوس، بدون عاطفه. بدن به این ترتیب به یک بیولوژی خالص تقلیل می‌یابد، یعنی به ارگانیسمی که بنیان موقعیت انسانی خود را از دست داده است؛ ابعاد حسی خود را. از این رو، برای یک پزشک رویکرد نسبت به درد، همواره به گونه‌ای متزلزل است، او اغلب با نوسانی روبروست میان پذیرش درد به مثابه یک «ضربه بدنی» یا یک «رنج روحی» گویی فرد، در هستی خود «روح» و «بدن» خویش را بر دو مسیر متفاوت تجربه می‌کند. این تقسیم انتزاعی میان فرد و بدن او، سرچشمه مشکلات زیادی برای درمان وکاهش دردهای انسان بوده...

طرح مسأله (نقل از مقدمه روش‌شناختی): «نشانه‌های شهری موجود در خیابان انقلاب (تابلوهای عمومی، گرافیتی‌ها، نقاشی‌ها، نام‌گذاری‌ها و...) حائز چه مفاهیم سیاسی – ایدئولوژیک – فکری‌ای هستند؟ و چگونه می‌خواهند حضور فکر و ایده‌ی خاصی را در این خیابان نمایش دهند؟ در این نوشتار با طبقه‌بندی نشانه‌های موجود، به دنبال تحلیل محتوای این نشانه‌ها و دلالت‌های سیاسی – ایدئولوژیک – فکری آن‌ها هستم». بحث در باب نشانه‌های خیابان انقلاب می‌تواند بحثی درازدامن و بی‌پایان باشد، چرا که نمی‌توان حد و مرزی برای تعریف نشانه‌ها و همچنین حضور آن‌ها در این خیابان گذاشت. علاوه بر نشانه‌های ثابتی همچون نام کوچه‌ها و دیگر فضاهای شهری و همچنین گرافیتی‌ها و دیوارنگاره‌ها، در این خیابان با حجم انبوهی از نشانه‌های سیال مواجهیم. نشانه‌هایی که در چند لحظه ظاهر می‌شوند و ناپدید می‌شوند. نشانه‌هایی که به عابران پیاده‌ی این خیابان و به اتوموبیل‌های در حرکت چسبیده‌اند. درواقع می‌توان عابران و اتوموبیل‌ها را بنا بر اظهارات...

پروژه عکاسی درس انسان شناسی شهری کارشناسی ارشد / پروژه میدان های شهر یزد / استاد:دکتر ناصرفکوهی / دانشجو: فاطمه حیدرنیا میدان های شهری برای شهروندان تبلور زندگی جمعی آنهاست میدان های شهری باید پاسخگوی نیاز زندگی اجتماعی و جمعی آنها در مقیاسی بالاتر از حد محلات باشند. میدان شهری باید بتواند تجمع و کنش بین شهروندان را بارور سازد. میدان به محدوده ای ساکن، جمع پذیر ، یکپارچه و دارای زندگی جمعی برای شهروندان گفته می شود. یکی از عناصر اصلی شالوده شهر، به ویژه در شهرهای کهن، میدان های شهری هستند. بسیاری از میدان ها به عنوان سازمان دهنده کالبدی و فضایی عناصر پیرامون خود عمل می کنند. به تعبیری دیگر، نقش میدان به عنوان فضای عمومی شهر و محله از همان آغاز از مصر باستان تا به امروز، جمع کردن بناها و عناصر شهری و محله ای بوده است و در واقع گردآمدن حول یک فضاست که...

مقوله اساطیر یکی از کلیدی ترین موضوعات فرهنگی است که در جامعه امروز ایران،‌ در میانه نیروهای فرهنگی متعارض، به چالش کشیده شده است. در جامعه امروز ایران انواع درکی که از اسطوره وجود دارد،‌از یک باور خرافی تا منشا هویت ملی و در نهایت یک امر فولکلوریک متغیر است. هرکدام از این دیدگاه ها،‌ بیش از آنکه مجادله ای مبتنی بر مبانی علمی باشند،‌بیانگر مجادله ها و منازعات گفتمانهای سیاسی در جامعه ایرانی است. آنچه که معمولا با شنیدن نام اسطوره به ذهن متبادر می شود، بسته به زمینه متغیر است. گفتمان های اسطوره شناسی در ایران نه تنها ما را به درک خاصی از اسطوره هدایت می کنند، ‌بلکه در عین حال ما را از درک اسطوره به گونه ای متفاوت نیز محروم می کنند. اسطوره در ایران بیش از همه با مقوله اساطیر ایران باستان شناخته شده،‌ اساطیری که به عنوان نوعی پشتوانه برای اندیشه ملی گرایی...

برگردان ناصر فکوهی سعی می‌کنم سریع به یک جمع‌بندی برسم. ما ظاهرا با چیزی بسیار پیش‌پا افتاده روبرو هستیم: رئیس جمهور ژیسکار دستن، یک کمیسیون تشکیل می‌دهد که در راس آن ریمون بار (نخست وزیر وقت) قرار می‌گیرد. این کمیسیون مسئول آن می‌شود که فرایند کمک به تامین مسکن را انجام داده و در نهایت یک گزارش مشاورتی به دولت ارائه دهد. مفهوم «مشاوره» در اینجا بسیار مهم است: مسئله آن است که سیاستی به تصویب برسد که در آن کمک به تامین مسکن به جای آنکه به سازندگان داده شود، به متقاضیان ارائه شود. این سیاست در خود نوعی عملکرد نمادین دارد که بسیار پیچیده بوده و در پی رسمی‌کردن یک فرایند است. در این فرایند، هدف، نمایشی‌کردن یک عمل سیاسی است که خود به دنبال آن است که عملکرد سیاسی ِ ایجاد ضوابطی اجباری را به کل جامعه تحمیل کند. مسئله، نمایشی‌کردن این گونه از نظم است که...

  هر انسان به عنوان عنصری از جامعه، نیازهای بنیادینی دارد که بقا و تداوم حیات اجتماعی او به رفع آن نیازها به گونه ای پایدار بستگی دارد. نظام های فرهنگی شیوه های مختلف و خاصی برای رفع این نیازها ایجاد می کنند، اما مسئلة اصلی آنست که تداوم هر جامعه و صورت بندی نهایی آن بسته به نوع و شیوة پاسخ گویی به این نیازهای بنیادین است و نهادهای جامعه نیز در اساس برای رفع این نیازها به شیوه ای اجتماعی و در یک کلیت به هم پیوسته شکل گرفته اند. به همین دلیل می توان گفت هر فرهنگی، بنایی است شکل گرفته بر بنیان نیازها. این نیازهای انسانی از سطوح بیولوژیک و غریزی شروع شده تا نیازهای اشتقاقی ثانویه و در نهایت نیازهای استعلایی را شامل می شوند. از این منظر، تداوم هر فرهنگی منوط است به کارکردهای منظم و متوالی آن برای رفع انواع نیازها در همة...

در این نوشتار، مباحث مورد نظر ذیل سه پرسش کلیدی طرح میشود. پرسش اول این است که علوم اجتماعی به عزاداری محرم و به طور کلی دین چه نگاهی دارد و این نوع نگاه، چه تفاوتی با دیگر نگاه‏ها دارد؟ پرسش دوم این است که علوم اجتماعی چه در داخل و چه در خارج ایران، چقدر به عزاداری محرم پرداخته و در آن، به چه چیزهایی توجه داشته است؟ سؤال سوم هم این است که در مسیر پیش رو، علوم اجتماعی چرا و چگونه باید به عزاداری محرم بپردازد؟ ویژگی‏های علوم اجتماعی در مواجهه با امر دینی علوم اجتماعی اعم از جامعه شناسی، انسانشناسی، مطالعات فرهنگی و سایر مطالعاتی که معمولاً در حوزه علوم اجتماعی قرار میگیرد، ویژگی‏های خاصی دارد که این ویژگی‏ها در نسبت آن با امر دینی تعیین‏ کننده است. در پاسخ پرسش اول، یعنی نوع نگاه علوم اجتماعی به دین، در ضمن بیان این ویژگی‏ها روشن خواهد...

دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در نظر دارد به منظور تحقق اهداف و برنامه های معاونت   امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران و تعامل و همکاری با صاحبنظران و پژوهشگران فعال در حوزه های اجتماعی و فرهنگی شهر، پژوهش های مورد نیاز خود را از طریق فراخوان واگذار نماید؛ لذا بدینوسیله فهرست عناوین پژوهشی مورد نیاز اعلام و از کلیه علاقمندان واجد شرایط اعم از پژوهشگران حقیقی و حقوقی دعوت به همکاری میشود. علاقمندان میتوانند پس از انتخاب عنوان پژوهشی ذکرشده ، نسبت به تکمیل فرم پروپوزال با توجه به RFP ارائه شده، اقدام نموده و در قالب لوح فشرده در دو فرمت Word وPDF و همچنین نسخه مکتوب(Hard copy)به نشانی: تهران، خیابان شهید گمنام، ابتدای بزرگراه کردستان، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، طبقه چهام، دبیرخانه دفتر مطالعات اجتماعی و فرهنگی تحویل و ثبت گردد.   نکات مهم : ·       داشتن حداقل مدرک کارشناسی ارشد و بالاتر برای مجری طرح ·       مرتبط...

پیر بوردیو برگردان ناصر فکوهی ما در اینجا ممکن است با یک قابلیت ثابت سروکار داشته باشیم - توجه کنیم که اگر علوم اجتماعی ممکن شده است دلیلش آن بوده که ما قابلیت‌های ثابت اما انعطاف‌پذیر داشته‌ایم زیرا [مفاهیم] ما، یک بار برای همیشه تعّیین پیدا نمی‌کنند. با وجود این، ما در محدود‌ه‌ای مشخص به صورت ثابت عمل می‌کنیم و این کار را با تکیه بر برخی از [مفاهیم] ثابت انجام می‌دهیم که بر اساس آنها می‌توان عملکردها را درک کرد بدون آنکه وارد فرضیه مخرّب ِ غرض‌مندی مطلق شد. من می‌توانم از مثال امضاء استفاده کنم: وقتی ما وارد تالار یک موزه می‌شویم و بلافاصله مثلا یک تابلوی کاندینسکی را تشخیص می‌دهیم - و این خود جزو لذت‌های هنری است - این کار را بر اساس تشخیص گروهی از عوامل ثابت می‌توانیم انجام بدهیم، بر اساس گروهی از تفاوت‌های آثار او با سایر آثار، مجموعه‌ای از شبکه‌ها، یک نظام...

پیش از دانشگاه، دختری در یک شهر کوچک حومه‌ای از وصف اضطراب و شب بیداری‌های پیش از کنکور می‌گذرم؛ از کنار ترس‌هایم از به فنا رفتن وقت و پولی که بابت ثبت نام در کلاس کنکور و خواندن آن حجم از کتاب صرف کرده بودم عبور می‌کنم؛ یاد ابهام و تردید دربارۀ آیند‌ه‌ام را، در آن روزها، به کناری می‌نهم و به اولین خاطره‌ام دربارۀ دانشگاه می‌رسم که در تابستان سال 1384 اتفاق افتاد؛ یعنی درست پیش از آن‌که پا به دنیای به اصطلاح آکادمیک بگذارم؛ همان روزهای گرم و پرفراغتی که دغدغه‌های بزرگ‌ترین امتحان زندگی را بر زمین نهاده بودم و از مادرم خواستم برای پر کردن اوقاتی که به یکباره خالی شده‌ بود، برایم کتابی بخرد.... *** یک کتاب دم دستی بود، از همان دست رمان‌های رمانتیک که با توصیف صحنه‌های عشق و عاشقی جوانانی شورشی، قشر تازه بالغ را به خود جذب می‌کرد؛ از همان داستان‌هایی که...

در آستانه ی نمایش مستندی از زندگی دکتر محمدامین قانعی راد، یادداشتی به یاد فقدان بزرگی که جامعه علوم اجتماعی در این سال تجربه کرد می نگارم. به فاصله ی کوتاهی دو تن از  اساتید و چهره های مطرح جامعه ی فکری و اندیشه ورز از میان ما رفتند. رفتنی که در آن بازگشتی نیست، جز زنهار بر زمان اندک بر درک و تلاش برای فروکاستن از آن آشفتگی که جامعه و سرزمین ما را سالهاست در خود درنوردیده است. آموختن و فهم در یکسو و اقدام و عمل در سویی دیگر مجموعه زندگی اجتماعی و واقعیتی به نام جامعه و جامعه ی علمی ما را می سازد.     این یادداشت، به پاس قدردانی از همه بزرگانی است، نزدشان نه تنها علم اجتماعی بلکه زیست سالم و انسانی را آموختم. درست هفت سال پیش، با معرفی دکتر فکوهی با انجمن جامعه شناسی ایران وارد همکاری شدم، فضایی که در سال...