مفهوم شهروندی در ایران سالهاست مورد مناقشه است. شهروندی مقوله ای نیست که بتوان به سادگی از کنارش گذاشت. به عبارت دیگر این مفهوم،‌ در منظومه ای از مفاهیم و ساختارهای اجتماعی معنادار می شود  که نظم نوین جامعه مدرن را می سازند. شهروندی مستلزم نوعی نگاه فراگیر به همه اعضای جامعه ،‌فارغ از نظام های تبعیض ۀمیز است. به عبارت دیگر شهروندی در بطن خودش مستلزم نوعی نظام حقوق و تکالیف است که در نظام های سیاسی مدرن مبنای استقرار نظم قدرت قرار گرفته اند. در این رویکرد است که تقسیم بندی رسمی و غیر رسمی آدمها به شهروند درجه یک و درجه و حتی تبدیل عده ای به "ناشهروند"،‌ قابل پذیرش نیست و بلکه به مثابه یک مصداق بی عدالتی و یک آسیب اجتماعی بدان نگریسته میشوند. منشور شهروندی در این نگاه،‌بیان رسمی مجموعه از حقوق و تکالیف تک تک اعضای جامعه ،‌فارغ از هرگونه عنصر تمایز...

مرزهای گرجستان به حدود جغرافیایی آن ختم نمی شود . مردم مختصات گرجستانند . گرجستان به مردمی مبتلاست که هر یک اقلیم تاریخی و فرهنگی این کشور را با خود در چهره دارند و تو مجبور به خوانش چهره های افراد هستی چون این خوانش، خوانش چهره های افراد، بخشی از شهود سفر توست . به طور واضح دیدن را نمی توان نوشت . دیده توامان با تداعیست و نیاز به بیان دارد ، بیانی ناشی از فهم و فهم ناشی از چه ؟ از پیش فرض های تو قبل از سفر ؟ از سایر شهود تو طی سفر ؟ از قضاوت های ناخواسته و کاملا جهت دار تو ؟از روان قطور و هزار و یک برگ اجدادی تو؟ در کوچه های حاشیه تفلیس انسانی سالخورده می بینی ! کنجکاو و غریبانه ترا می پاید انگار که سربازان ارتش سرخ را که یا برای کشتار می آیند و یا برای...

پیرو باستی (Piero Bassetti)، سیاستمدار و کارآفرین ایتالیایی، و رئیس مرکز پژوهشی «Globus et Locus» که ماموریتش را بر مطالعه و سیاست‌گذاری در حوزه جهانی‌شدن و تاثیر آن بر سطوح محلی گذاشته است، مانیفستی در 61 بند تنظیم کرده که در آن بر اصول جهانی‌محلی‌گرایی اشاره کرده است. این مانیفست، علارغم تاکیدی که بر جهانی‌محلی‌شدن به منزله یک پدیده جهانی دارد، در بخش‌هایی تاکیدش را بر ایتالیا و به ویژه شهر میلان می‌گذارد. در اینجا 41 بند آن که فارغ از جهت‌گیری ایتالیایی آن بوده، به فارسی ترجمه شده است. ما جهانی‌محلی‌گرایان هستیم: 1.    چرا که می‌دانیم تکنولوژی، در برداشت متغیری که از زمان و فضا داریم، دنیا را تغییر داده و آن را واحد و یگانه گردانیده است 2.    چرا که می‌دانیم در دنیای دانش، نوآوری آن دقیقه‌ای است که در آن دانش و قدرت جمع‌ می‌آیند تا رسوم، ارزش‌ها و تاریخ را خلق کنند 3.    چرا که می‌دانیم...

  انسان شناسی و فرهنگ به اطلاع علاقه مندان می رساند که نهمین نشست از دوره ششم سلسله نشست های یکشنبه های انسان شناسی و فرهنگ (نشست 152) را با موضوع «صد و ده سال فراز و فرود یک بنگاه خانوادگی» با سخنرانی آقای دکتر علی اصغر سعیدی (جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تهران) برگزار می کند. این سخنرانی همراه با نمایش تکه هایی از فیلمی است که در این باره ساخته شده است. زمان نشست : یکشنبه 25 آذر 97 ساعت 16 تا 19 مکان نشست: خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان ولیعصر، خیابان دمشق، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات تصویر پوستر: ورود اولین چرخ خیاطی به ایران  

پیر بوردیو برگردان ناصر فکوهی مسئله بندیکس آن نیست که قوانین جانبدارانه عمومی را مطرح کند؛ این قوانین عموما چیزی نیستند جز فرافکنی‌هایی از ناخودآگاه پژوهشگر و این در حالی که خود مسئله دولت، یکی از مهم‌ترین نقاط برای «فرافکنده‌شدن» است: این یکی از نقاطی است که کارکرد آزمون‌های فرافکنده برخی از سوژه‌ها به بهترین شکلی مشاهده می‌شوند. این امر به خوبی در سنت مارکسیستی به چشم می‌خورد. این زمینه‌ای است که در آن بسیار مشکل می‌توان محدودیت‌هایی در زمینه اعتبارسنجی تجربی به وجود آورد و در آن می‌توان شاهد به بیان درآمدن قوی‌ترین ساده‌انگاری‌های ناخود‌آگاه اجتماعی مولفان بود. بندیکس وظیفه خود را آن می‌داند که پاسخ‌های متفاوت به مسائل یکسان در شرایط تاریخی متفاوت را روشن کند، در عین حال که معنای خاص‌گرایی‌های تاریخی را نیز می‌داند. او در یک پیش‌زمینه آمریکایی باقی می‌ماند، چیزی که بسیار در نزد ساختار- کارگرایان همچون [شمول نوآ] آیزنشتین بدیهی است. احساس آنها...

این روزها نام استان خوزستان را در خبرها بسیار می شنویم. استانی که در جنوب غربی کشور ما در سواحل خلیج فارس قرار گرفته است. عمده خبرها حول بحران های محیط زیستی یعنی کمبود شدید آب و آلودگی شدید هوا و غبارهای گسترده مطرح میشوند. این وضعیت آشفته در جلمه ای رسانه ای زیاد شنیده می شود:‌خوزستان آب ندارد. به نظر می رسد مساله خوزستان فراتر از این مواردی است که این روزها مطرح می شود. شاید بتوان گفت هیچ منطقه ای از کشور ما به اندازه خوزستان سرنوشتش شبیه کشور ایران در کلیت آن نیست. میتوان گفت که خوزستان، استعاره ای از ایران است. ایران معاصر کشوری است با منابع مالی بسیار زیاد ناشی از طلای سیاه،‌یعنی نفت،‌و حکومتهایی که استقرار و حکمرانی و در نهایت اقتدارشان مبتنی بر ذخایر نفتی است. از سوی دیگر این حکومت ‌در سرزمینی است که دشت های پنهاور و پرباری دارد و منابع...

بررسی علل مهاجرت افغانستاني‌ها در دوره معاصر حسین میرزایی يكي از مهم‌ترين كشورهاي مهاجر فرست جهان، بي‌هيچ شكي، كشور افغانستان است و افغانستاني‌ها يكي از بزرگترين گروه‌هاي آواره درجهان هستند. اين مهاجرت‌ها كه به صورت فردي و توده‌اي انجام گرفته‌اند، بيشتر متوجه دو كشور همسايه يعني ايران و پاکستان بوده‌اند: دلايل اساسي اين توجه را مي‌توان اينگونه شمرد: 1) مرزهاي طولاني اين دو كشور با افغانستان؛ 2) اشتراكات مذهبي و ديني مردمان اين سه كشور با هم؛ 3) نزديكي فرهنگي و زباني ساكنان سه كشور با هم؛ 4) دوستي دو كشور ايران و پاكستان با مردم افغانستان؛ 5) مجاورت مرزي و فيزيكي افغانستان با ايران و پاكستان. ما مسئله مهاجرت افغانستاني‌ها به خارج را به سه دهه گذشته و به ويژه از زمان دولت كمونيستي در افغانستان و سپس لشكركشي اتحاد جماهير شوروي سوسياليستي سابق به اين كشور محدود مي‌كنيم. جانسون مي‌نويسد: «از زمان تجاوز شوروي، جنگ در افغانستان باعث...

و ما ادراک التکثر تنها کسانی می‌توانند در رهبری و مدیریت جوامع متکثر موفق باشند که هم از حیث عقل نظری، نگرشی مثبت به تکثر داشته باشند و هم از لحاظ عقل عملی، تجربه زیسته ای متکثر، داشته باشند. مجتبی احمدی فلات ایران یک منطقة گستردة جغرافیایی که بر پایة وجوه تاریخی تقسیم شده است و زیستگاه اقوام ایرانی و محدودة اصلی کشور ایران، در دوره‌های مختلف تاریخی بوده ‌است. جغرافیای کنونی ایران، تقریباً یک‌سوم این فلات را شامل می‌شود. فلات ایران به دلیل تغییرات اقلیمی و جغرافیایی خاص در طول تاریخ، زمینة حرکت و مهاجرت اقوام مختلف را در پهنة خود فراهم آورده و به همین جهت، امروز، ایران یک کشور متکثر قومی و فرهنگی، با کلکسیونی از اقوام فلات تاریخی ایران است؛ تکثر، خصیصة ذاتی ایران است و نمی‌توان و نباید این تکثر را نادیده گرفت. استان گلستان یکی از متکثرترین استان‌های کشور است و اقوام مختلف از...

با آنکه بسیاری از دانشگاه‌های ایران مدعی آموزش و تربیت دانشجویان به‌عنوان شاغلان آینده حوزه گردشگری کشورند، به نظر می‌آید بازده و نتیجه به دست آمده، متناسب با حجم این شمار بالا از دانشگاه‌ها و دانشجویان گردشگری نباشد. چرا که آموزش در این رشته‌ها با آسیب‌های زیادی روبرو شده که در اینجا تنها به یکی از این آسیب‌ها، یعنی فهم ناقص از ماهیت میان‌رشته‌ای گردشگری می‌پردازیم. گردشگری را دانشی میان‌رشته‌ای می‌دانند که از زوایای گوناگون به وسیله شاخه‌های علمی دیگر بررسی می‌شود. به این معنا، گردشگری خودش دانش و علم نیست، بلکه در ترکیب با دانش‌های دیگر است که مثلا شاخه‌های میان‌رشته‌ای همچون اقتصاد گردشگری، جغرافیای گردشگری، جامعه‌شناسی گردشگری، انسان‌شناسی گردشگری و... ساخته می‌شود. از همین روست که برخی انتقاد دارند گردشگری به دلیل همین شاخه شاخه شدن و نداشتن یک موضوع واحد، نتوانسته به بلوغ برسد و به دنبال دلایل این ناکامی می‌گردند. اما آنگونه که کنستانژه (2018) نشان...

تصویر: پل دولاروش پیر بوردیو برگردان ناصر فکوهی   رویکرد تفسیری من در بخشی از صحبت‌های قبلی‌ام به نسبت‌های طلایی در یک نقاشی از جمعیت اشاره کردم که نمی‌توان آنها را با ماشین حساب به دست آورد: ابزار محاسبه ما باید در چشمهایمان باشد و تعداد آنها را در چشم‌هایمان داشته باشیم. در یک کلام ما از زبان مفهوم به زبان طرح‌واره خلاق می‌رسیم، طرح‌واره شکل‌دهنده، قدرتی که شکل را به وجود می‌آورد. بنابراین دیگر از چیزها و مسئله‌ها صحبت نمی‌کنیم، بلکه حرفمان بر سرکاری است که باید «انجام بگیرد». یک نقاش که نقاشی می‌کند در برابر کاری «برای انجام دادن» قرار گرفته است. برای آنکه به موضوع قبلی یعنی «پای اسب» در نقاشی ولاسکز برگردم، باید بگویم ولاسکز بوده که از پای اسبی که کشیده خوشش نیامده است، زیرا او برای دیدن این «پا» دارای یک طرح‌واره خاص بوده که برایش تعیین می‌کرد چه کاری باید «انجام بدهد». (من...

گردشگری اصولا به سفری گفته می‌شود که قصد و مقصد تفریحی دارد. بر اساس تعریف بین المللی « توریست کسی است که به منظور تفریح ، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه ، تجازت ، ورزش و زیارت به کشور دیگری سفر کند ، مشروط بر اینکه مدت اقامت او از 24 ساعت کمتر و از 6 ماه بیشتر نباشد “. مقوله گردشگری،‌از لحاظ اقتصادی نیز بیشتر معطوف است به طبقه متوسط و شرایط رفاه و فرصت‌های فراغتی کافی. اما در ورای همه اینها می‌توان گفت گردشگری ناشی از ذهنیتی است که در آن، ‌تجربه جهان یا پدیده ای متفاوت به یک اولویت برای فرد تبدیل می‌شود. شاید در موارد فردی، بتوان این انگیزه را به خود شخص و ذهنیت او ارجاع داد، ‌اما گردشگری در جایگاه یک امر همگانی و عمومی را می‌توان به مثابه یک پدیده اجتماعی تام در نظر گرفت. به عبارت دیگر مجموعه‌ای از عوامل فرهنگی،‌ اقتصادی،...

مساله نقش رسانه ها در جامع ما هم چنان یکی از مهمترین و البته پرچالش ترین موضوعات در جهان جدید است. جهان جدید،‌جهانی رسانه ای شده است،‌آنقدر که رسانه ها سهم اصلی در تبدیل شدن جهان به دهکده جهانی را داشته اند. در مباحث مربوط به راسنه هاف‌نسبت رسانه با امر دینی بسیار مهم است. در جامعه ما نیز نسبت رسانه ها با آیین های مذهبی و سیاست های فرهنگی و مذهبی نظام حکومت، یک پدیده پیچیده و دشواری است و مباحث و چالش های بسیاری را ایجاد کرده است. به گونه ای که رسانه های رسمی در ایران یکی از مناسبتی ترین رسانه های جهان هستند که کنداکتورهای برنامه هایش،‌سرشار از مناسبت های تقویم مذهبی شیعی هستند. رسانه های رسمی در ایران بطور صریح و ضمنی،‌ الویت شان بازتولید هویت مذهبی مرجح خودشان در مردم است، به گونه ای که بتوانند مردم را به موقعیت شخصیتی، ‌مذهبی، ‌عقیدتی و...

مقدمه مطالعه پيرامون موضوع معنا در شهر و چگونگي ايجاد و انتقال آن خصوصا از سال هاي 1960 به بعد با پديد آمدن گرايش هاي انسان-گرايانه به شهر و محيط شهري با استقبال مواجه شد. مطالعه و بررسي تئوري‌هاي اخير معني شناسي نشان مي‌دهد كه اطلاعات محيط در قالب پيام توسط فرد گيرنده يا شناسنده دريافت شده، در ذهن او در تطبيق با معاني ذهني از قبل موجود، رمزگشايي شده و منجر به ادراك معني مي‌شود. از اين رو گرايشات اخير معني شناسي توجه بيشتري به اجزا و عناصر ثابت، نيمه ثابت و متغير محيط در انتقال معاني نشان داده اند. يكي از اجزاي انتقال پيام در شهر، نوع پوشش و لباس مورد استفاده مردم و ساكنان آن است. مردم با استفاده از رنگ، جنس، شكل، فرم و اجزا و تزئينات لباس پيام هايي از خود، جامعه و محيط را انتقال مي دهند. اين پيام ها كه اغلب به صورت...

داوید لوبروتون برگردان ناصر فکوهی و فاطمه سیارپور سیمون، خانم کارمندی در شهرداری و 34 ساله مشکلات [بیمار] مختلفی پیدا می‌کند. او سال‌هاست که زیر فشار و اضطراب و افسردگی در زندگی‌اش قرارد دارد. همسر وی، با دردسرهای حقوقی زیادی مواجه شده بود که ظاهراً عادلانه نبودند و این موضوع خانواده آن‌ها را به شدت مقروض کرده بود، و به تازگی توانسته بودند با یک کمک بانکی از این وضع خارج شوند. اما آنها تقریباً همه‌چیز خود را از دست داده‌اند. او با احساس شرم و بی‌آنکه زیاد بر این موضوع تأکید کند به سوء استفاده جنسی پدرش از او که تصورات کودکی‌اش را «خُرد کرده» صحبت می‌کند و به «ضربه‌ایی» که تجربه کرده اشاره می‌کند. همسرش هم در این مورد وضعیت بهتری ندارد: «ما در ابتدا [ی ازدواج] مشکلاتی در روابط جنسی داشتیم. اما صبر کردیم تا مسئله حل شود. اما مشکل حل نشد. و مسائل زیادی که بعداً...

جمعه 2 آذر برای اولین بار به کنسرت خواننده زن در ایران رفتم؛کنسرت سیمین غانم در تالار وحدت. قبل از رفتن به کنسرت در این حد آگاه بودم که ورود مرد ممنوع است و امکان هیچ نوع عکس‌برداری و فیلم‌برداری وجود ندارد.مهم‌تر اینکه کنسرت خواننده مردی در ساعت 2 بعدازظهر برگزار نمی‌شود و برای زن می‌شود!دیگر به چیزی فکر نکرده بودم و تصوری از یک کنسرت زنانه نداشتم، کنسرتی که هم خواننده و گروه نوازندگانش زن هستند و هم شرکت‌کنندگان و هم دست‌اندرکاران و برگزارکنندگان حاضرش (پشت صحنه را در جریان نیستم). در ورودی ابتدایی تالار دو زن بودند که بارکد بلیط‌ها را با تلفن همراه چک می‌کردند و بعد دو مرد که اجازه ورود می‌دادند. بعد از ورود به حیاط تالار دیگر از مرد خبری نبود. در ورودی سالن چند خانم بودند که تلفن‌های همراه را تحویل می‌گرفتند و شماره‌ای می‌دادند. بعد از ورود به سالن خانم‌های اجرایی جوانی...

روز پانزدهم: شنبه 14 مرداد 1396 ساعت ده دقیقه به هشت بیدار شدم و با بچه‌ها رفتیم به رستوران. پس از صبحانه هم، به ساختمان اصلی دانشگاه رفتیم تا در سالن همایش بسیار کوچکی، کارهای‌مان را ارائه دهیم. در واقع کلاس نیم‌دایره و پلکانی بود، شبیه کلاس برخی دانشگاه‌های غربی که در فیلم‌ها می‌بینیم. به بالای دیوار کلاس، تندیس نیم‌تنه 12 تن از مشاهیر دنیا را چسبانده بودند. نکته شگفت‌انگیز و البته اسف‌بار برای من این بود که همه این 12 تن اروپایی بودند و هیچ تندیسی از مشاهیر شرق و مسلمان در آن میان نبود. استادان و دانشجویان آمدند و ارائه‌ها یکی یکی آغاز شد. ارائه من یکی مانده به واپسین ارائه بود. در آغاز ارائه‌ام، به تاریخچه‌ای از نقوش تاریخی روی سنگها اشاره کردم و آنها را به دو گروه تصویری و نوشتاری دسته‌بندی نمودم. پس از توضیحاتی کوتاه درباره اهداف نقش کردن روی سنگها در دوره باستان...

سنگ بنای مدرنیته نفی آنچه هست و فراتر رفتن از وضع موجود است. از این منظر، همه کوشش ‌های متفکران غربی در بازنگری ‌های انتقادی خود، تلاشی است در جهت بازگرداندن مسیر «نه»گویی سرشت مدرن به هستی اجتماعی خود و ازسرگیری گفتمان ‌هایی که سخنی جز افشاگری در باب قدرت انحصارطلب و تک‌ ساحتی ندارد: رمزگشایی از کدهای خشونت‌ آمیزی که توانسته است از راه تصرف قلمروهای رسمی، سبک زندگی و نحوۀ بودن، نظام سرکوب و انحصار طلب را نهادینه کند؛ تاجایی‌که قربانیان سرکوب در عین بی‌خبری و ناآگاهی، خود تبدیل به چماق نظام ‌های سرکوبگر شده‌اند. این کتاب تلاشی است برای بررسی آثار برخی از اندیشمندانی که هر کدام به‌ نوبه ‌خود کوشیده‌اند افشاگر وضع موجود باشند.

  فوکو اغلب نوشته است که آثارش میتوانند همچون اکثر "آثار داستانی" خوانده شوند. وی در سال 1967 در مصاحبه ای در رابطه با کتاب واژه ها و چیزها تاکید می کند که "کتاب من داستانی محض و ساده است: یک رمان است."(1) و ده سال بعد در 1977 دوباره تاکید می کند که "من هرگز چیزی مگر داستان ننوشته ام." (2) آیا تمام این تاکیدهایی که مضمون واحدشان از سوی اندیشمندی که هرگز در سراسر زندگی اش از حرکت و تغییر نگرش باز نایستاده است، عجیب به نظر نمی رسند ونمی توانند دلالت بر روش یا موضع خاصی از طرف فوکو نمایند؟ پاسخ دشوار است: "داستان" واژه ای چنان ثقیل وچنان ظریف مواضع مختلفی را در بر می گیرد و در چارچوب هر تعریفی که باشد نمی گنجد. آیا برای فوکو مسئله این است که بگوید همسانی خاصی بین فلسفله و خلاقیت ادبی وجود دارد یا به طرز رندانه...

مفهوم جریان‌‌ها (flows) نه تنها در کار آپادورای جایگاهی مرکزی در تبیین جهانی‌شدن دارد، بلکه خود این مفهوم در مطالعات جهانی‌شدن از مفاهیم اصلی به حساب می‌آید و در کار بسیاری از نظریه‌پردازان این حوزه وجود دارد. کار آپادورای نیز، ارائه‌ی خوانشی از «جریان‌ها» است که مخصوص نظریه‌ی او است. درنتیجه، در این‌جا ضمن مرور معنایی که این مفهوم در مطالعات جهانی‌شدن دارد، به معنای خاص آن در کار آپادورای (1990) خواهم پرداخت. مفهوم جریان‌ها در نظریه آپادورای در ارتباط با مفهوم دیگری است که در نظریه‌ی او جایگاه مرکزی دارد: چشم‌انداز. چشم‌اندازها و جریان‌ها هر دو به پنج بُعدی اشاره دارند که آپادورای جهانی‌شدن را از خلال آن‌ها مشاهده و تبیین می‌کند: ابعاد قومی، مالی، تکنولوژیک، رسانه‌ای و فکری در کار آپادورای هم چشم‌انداز به حساب می‌آیند و هم جریان. در یادداشت هفته قبل به مفهوم چشم‌انداز در کار آپادورای پرداخته شد، در این یادداشت این پنج بعد را...

  تکاملِ مفاهیمِ شهادت در قلمروِ اسلام جهاد و شهادت‌طلبی در اسلام در قلمرو عرب‌ِ مسلمانان به‌دلیلِ ازهم‌پاشیدگیِ امپراتوری عثمانی و ایجادِ نهادهای سیاسی جدیدِ تحتِ حمایتِ بیگانگان دستخوشِ تغییراتی شد. این نهادها مصمم بودند تا تمرکزِ جدیدی بر هویتِ ملی ایجاد کنند. دستورِ کارِ ملی نخبگان بر نام‌نویسیِ سربازی و جهادِ همگانی تأکید داشت و هدفشان بجای جهاد در مقابلِ کافران و یا در میدانِ جنگ این بود که به مهارت‌های انسانی و منابعِ ملیِ کشور به‌عنوانِ کلیدی در جهتِ کسبِ نیرویِ اقتصادی و قدرت ملی توجه کرده و آنها را گسترش بدهند. ترویجِ روایتی شهری از جهاد به مدرنیست‌های مسلمان سپرده شد، اما این مساله کماکان در دستِ بنیانگذارانِ دینی بویژه اجتماعِ سُنی بود، یعنی نشانه‌ای دیگر از ادامه‌ی یک سنتِ کوایتیِ quietist سرسخت [3]. شهادت تبدیل به سلاحی برای بازیگرانِ غیردولتی شد. بعضی از آنها، به‌عنوان مثال جبهه‌ی آزادی ملی در الجزایر و سازمانِ آزادی‌بخشِ فلسطین، ملی‌گراتر...