گروه نویسندگان زیر نظر ناصر فکوهی تعداد صفحات: 516 کتاب انسان‎شناسی فرهنگی شهر تهران در سال 1395 توسط معاونت امور اجتماعی و فرهنگی اداره کل اجتماعی و فرهنگی استان تهران به انتشار رسید. این کتاب در واقع یک مجموعه گردآوری شده در چند تم مرتبط با انسان‎شناسی شهری می‎باشد. فصل نخست این عصر تاریخ تهران است، که البته صرفاً به تاریخ معاصر تهران می‎پردازد. دیگر فصل‎های این اثر به ترتیب: موزه سردرگمی‎های زیست محیطی، تاملاتی فرهنگی در باب زمان پایتخت، شهری که با ساخته‎هایش شناخته شد، تجلی دو قدرت، آنچه به دست می‎آید: آنچه از دست می‎رود؟ شهر هویت‎های چهل تکه، گم شدن در شهر، آسیب‎های پایتخت نیمه‎ساز، قصه‎ها و غصه‎های شهر می‎باشد. همان‎گونه که فکوهی، در مقدمه‎ی اثر می‎نویسد این کتاب بعد از انسان‎شناسی شهری، دومین اثر عمده‎ایی است که در این حوزه به انتشار می‎رسد. او در مقدمه هدف خود را پیش‎برد اندیشه انسان‎شناختی از خلال...

تجربیات زندگی ما همگی تجربیات روزانه‌اند. شهرهای ما هم همگی شهرهای روزانه‌اند. به‌طور سنتی همین که هوا تاریک می‌شد، بازارها بسته شده و بیرون بودن از خانه حتی گاهی جرم به شمار می‌آمد. سگهای نگهبانان در نیمه‌شب اجازه داشتند به شما حمله کنند. با فراگیر شدن نیروی برق و روشنایی آن، شهرها هم اندک اندک کمی بیشتر بیدار ماندند. تا یکی دو ساعت پس از اذان هم فروشگاه‌ها باز بود و این ساعت بیداری، در سالهای پایانی پهلوی، تا نیمه‌شب و برای برخی تا بامداد ادامه یافت. اما با انقلاب 57، شهرها دوباره ساعت خواب و بیداری‌شان دستخوش دگرگونی شد. اصولا بیدار بودن در شب، در فرهنگ ایرانی-اسلامی، کاری ناپسند شمرده می‌شود؛ حتی اگر به صراحت به آن اشاره نشده باشد. شب‌بیداری تنها در حالت «شب زنده‌داری» ارزشمند است. اصطلاح شب زنده‌داری را عموما برای عبادتهای شبانه همچون نماز شب به کار می‌برند. در این میان، حق کسانی که دوست...

پیرسانسو برگردان ناصر فکوهی و زهره دودانگه آیا ما باید،بدون هیچ پشیمانی،تنها این اشکال امر قدسی را در نظر بگیریم؟ آیا کافی است برای این کار چنین عنوان کنیم که این موضع‌گیری‌های ما هستند که ما را بدان وادار می‌کند! در این مورد دو ملاحظه قابل طرح است: نخست درباره این ضرورت مقدس، که در نهایت می‌توانیم از آن گذر کنیم. زیرا ما بر ضرورت دیگری اتکا خواهیم کرد که، دیرهنگام، پس از توصیف زاده خواهد شد. زمانی که یک مسیر چیزی اساسی درباره یک شهر به ما بیاموزد و زمانی که بتوانیم بدون زحمت و تا به انتها آن را دنبال کنیم، آن مسیر برایمان معتبر می‌شود. اما آیا این شاخص (رونمایی از شهر و پیوستن به خوانش ]شهر[ ) همان ضرورتی مقدس را ایجاب نمی‌کرد که ما وانمود به کنار گذاشتنش می‌کردیم؟ برای ما مشخص است که هربار مسیرمان و قدم‌هایمان بر یکدیگر انطباق بیابند، نوعی مناسک مقدس...

  حمیدرضا آذری نیا شهر مدرن در فرایند فرهنگ جهانی به یک شهر سکولار تبدیل می شود. با مدرن شدن فضاهای شهری نمادهای دینی به تدریج یا محو می شوند یا در پس بناهای تجاری و معماری های مدرن پنهان می شوند. شتاب و سرعت کارها در شهر، فاصله ها و زمان تردد فرصت حضور در آیین ها را از شهروندان کمتر می کند و حاشیه راندن امر مقدس در عرصه آیینی شهر اتفاق می افتد و فرایند مدرنیته در پر کردن فضای شهر با نمادها و رویه های مدرن غیرقابل طرد می شود. در این نوشته ابتدا با توجه به مفهوم ”لامکان“فرایند مدرن شدن و فضای مقدس بررسی می شود. دوم با نگاهی به اجرای آیینها در شهر بعنوان حضور امر مقدس در فضای عمومی شهر، به این مساله توجه می شود که چه چیزی در حال از دست رفتن توسط مدرنیته است. نکته سوم اینکه تشکیل موزه ها...

نفیسه ایمانی کتاب «فضاهای جنسیتی» نوشته دافنه سپین، از آثار کلیدی در حوزه فضا و جنسیت و دارای رویکردی فمنیستی است. این کتاب به شیوه‌های تفکیک فضایی براساس جنسیت و ارتباط آن با پایگاه، دانش و قدرت می‌پردازد. شیوه‌های سازماندهی فضایی در خانه، مدرسه و محل کار، عموما موضوعی بدیهی و طبیعی به شمار می‌رود. اما این سازماندهی از خلال زندگی روزمره خلق می‌شود و قواعد و پیامدهایی برای زندگی اجتماعی ایجاد می‌کند. او از طریق این مطالعه درزمانی و بین فرهنگی به دنبال اثبات این مدعاست که سازماندهی فضایی تفاوت‌های قدرت بین دو جنس را بازتولید می‌کند و دستیابی به برابری جنسیتی مستلزم یکپارچگی فضایی است. سپین که دانش‌آموخته دو رشته طراحی شهری و جامعه‌شناسی و نظریه‌پرداز فمنیست است، در رویکردی فمنیستی و بین رشته‌ای از دانش طراحی، معماری، جغرافیا، انسان‌شناسی و جامعه‌شناسی استفاده کرده تا مفهوم مورد نظر خود یعنی «نهادهای فضایی(فاصله‌ای)»(Spatial Institutions) را در بین فرهنگ‌ها و...

مارک اوژه انسان‌شناس هشتاد و دو ساله‌ی فرانسوی را بیشتر با کتاب «نامکان‌ها: مقدمه‌ای بر انسان‌شناسی سوپرمدرنیته» می‌شناسند. اما لیست کتاب‌های او و موضوعاتی که او بدان پرداخته بسیار گسترده‌تر است. در یک چشم‌انداز کلی، فعالیت حرفه‌ای مارک اوژه را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد. سه دوره‌ای که بازتاب تغییر در تمرکز جغرافیایی و وجه تئوریک کارهای اوست: دوره اولیه (آفریقایی)، میانه (اروپایی)  و اخیر (جهانی). دوره اولیه با سفرهای میدانی طولانی‌مدت او به غرب آفریقا شروع می‌شود. کتاب‌های این دوره عبارت‌اند از: سازمان و تطور دهکده‌های علائدین (1969)، تئوری قدرت و ایدئولوژی: مطالعه موردی ساحل عاج (1975) و قدرت‌های زندگی، قدرت‌های مرگ (1977). دوره دوم یا اروپایی با سه کتاب مرتبط به هم مشخص می‌شود: گردش در باغ‌های لوکزامبورگ (1985)، یک مردم‌شناس در مترو (1986) و خانه‌ها و مکان‌ها (1989). در این دوره، اوژه با اتخاذ رویکردی بدیع، متدهای توسعه‌یافته در طی دوران کار میدانی در آفریقا را...

«مبلمان شهری  و آلودگی بصری» عنوان کتاب پانزدهم مجموعه «دانش زیباسازی شهری» است که با مروری برآن به معرفی این کتاب خواهیم پرداخت. «مبلمان شهری وآلودگی بصری»نوشته گروه علمی متشکل ازسید رضا مرتضایی، آذین السادات دامی رو و مصطفی سیرم بامشاوره موسسه «چشم انداز توسعه عصر» است و نشرهنرمعماری قرن درسال 1392آنرادر 60 صفحه به چاپ رسانده است. طرح جلد بافوادعلی جانی است وتصویر روی جلد آلودگی بصری بخشی از مبلمان شهری را نشان می دهد. سیدرضامرتضایی دارای لیسانس طراحی صنعتی از دانشگاه هنر،فوق لیسانس طراحی صنعتی ازدانشگاه تهران ودکتری طراحی محصول دررشته تحصیلی طراحی صنعتی ازدانشگاه برایتون انگلستان است همچنین وی درزمینه های تخصصی،تدریس وتحقیقاتی مانندحوزه صنعتی: طراحی محصولات روزمره،خانگی وصنعتی،حوزهشهری: زیباسازی،طراحی محیطی ومبلمان شهری وموارد دیگرفعالیت دارد. وی استادیار،عضوهیات علمی ازمهرماه 1387 ومدیرگروه طراحی صنعتی دانشکده معماری وشهرسازی،دانشگاه علم وصنعت ایران ازمرداد1389 است. سوابق پژوهشی مرتضایی شامل مقالات،سخنرانی هاوکتاب است. ازجمله کتب منتشرشده میتوان به «طراحی محصول»دانشگاه هنر،تهران:...

  سخنرانی ناصر فکوهی در خانه هنرمندان / زیبایی شناسی خلاء  و معماری: درآمدی بر زیبایی‌شناسی «نساختن»  / 21 خرداد 1397 / ساعت 16 تا19 چکیده: اگر برپایه ریشه‌شناسی زبان‌شناختی به معماری و درکی که نسبت به آن در ذهنیت عمومی یا حتی در نزد بسیاری از متخصصان وجود دارد، بنگریم، باید از هنر ساختن سخن بگوییم: تعبیری تئولوژیک از  تبدیل «هیچ» به «چیز» (ex nihili)  یا تعبیری فناورانه (technè) در دگرگون کردن یک «چیز» به «چیز» دیگر. این معنی را در ریشه یونانی – رومی واژه «آرشیتکت» (استاد ِسازنده) و بر پا کننده یک «سرپناه» و در واژه «معمار» خود باز می‌یابیم.  بنابراین در زنجیره‌ای که می‌توان در میان مفاهیمی چون «خلاء»، «سکوت»، «سکون»، «تاریکی» و... ارائه داد زنجیره «آکندگی»، «صدا»،«حرکت»، «روشنایی» در سطح نخست تحلیل، یک رابطه ساختاری را تعریف خواهند کرد که  باید در دو سویش منفی و مثبت را قرار داد. تعبیر این دیالکتیک در  انسان‌شناسی،...

پیر سانسو برگردان ناصر فکوهی و زهره دودانگه چه شکلی از تقدس یابی فضا را برگزینیم؟ بر چه ضرورتی اتکا کنیم؟ در این نقطه از کارمان می‌توانیم نوعی تمیز قائل شویم. ما این جدول از چند شکلِ امر قدسی شهری را ]به این قصد[ ترسیم نکرده بودیم که به صورتی مشخص و متمایز بر آن ها تکیه بزنیم. می‌دانستیم که باید دست به گزینش بزنیم و موضع گیری هایمان چاره ای جز انتخاب برایمان باقی نمی‌گذارند. ما می‌خواستیم نشان دهیم که فضای شهری همواره تقدس‌زدایی نشده و قصد داشتیم از چند تقدس‌یابی کهن در آن سخن بگوییم. این شکل‌های قدسی همگی میان خود در سازگاری نیستند. برای نمونه استعلاءِ امر قدسی قرون وسطایی بر خلاف جهت باطن‌گرایی امر قدسی، که توسط شاگردان یونگ مطرح شده، قرار می‌گیرد.جا افتادن نوعی آزادی انقلابی به سختی قابل همسازی با نظم از پیش تعیین‌شده‌ای است که دو شکل نخستین امر قدسی، که پیش‌تر از...

کتاب میدان بهارستان: تجربه نووارگی در فضای شهری ایرانی، به دنبال فهم و خوانش تاریخی میدان بهارستان از ابتدای شکل گیری آن، که جلوخان باغ بهارستان نامیده می شد، تا آغاز دهه 1360 شمسی است. میدان بهارستان، فضایی مدنی است که سیر تحول آن از پیدایش به عنوان جلوخانی در برابر کاخ سلطنتی برون شهری تا میدان آمد و شد سواره دوران پهلوی بررسی شده است. این میدان اگر اولین فضای عمومی و مدنی در مفهوم مدرن آن نباشد، بی تردید یکی از مهمترین فضاهای عمومی شهری ایران در سده اخیر (تا قبل از انقلاب اسلامی) بوده است. بررسی چگونگی پیدایش این میدان شهری، مکان تجربه نووارگی در سیاق فرهنگ ایرانی و نسبت آن با مکان و کالبدی که در آن فرصت بروز و ظهور یافته، مهمترین دغدغه کتاب است. نویسندگان کتاب در پی دریافت یک فهم تاریخی از میدان بهارستان بوده اند، فهم تاریخی تعریف و شناختی از فضای...

روز چهارم سه شنبه سوم مرداد 1396 ساعت هشت بیدار شده و از گیر (چادر مغولی) بیرون رفتم. خیلی چشم‌انداز زیبایی داشت. چیزی شبیه فلات بود، اما در اندازه‌ای بسیار کوچک. یک دشت هموار که می‌شد به ‌عنوان زمین فوتبال بی‌سر و ته از آن استفاده کرد، دور تا دورش با کوه‌هایی بسیار کوتاه که به تپه می‌ماند، گرفته شده بود. اندازه‌اش شاید 10 کیلومتر درازا و 5 کیلومتر پهنا داشت. یعنی پنج هزار هکتار. چون زمین کاملا صاف بود، می‌شد سرتاسر دشت را به خوبی دید. 23 گیر در این پهنا برپا شده بود. البته بهتر است بنویسم 23 خانوار گیرهای‌شان را برپا کرده بودند؛ چرا که بیشتر خانوارها دو گیر دارند و برخی یک گیر و یک کلبه چوبی و برخی دیگر هم ممکن است دو گیر داشته باشند و یک کلبه چوبی. دو تا از گیرها به نظر خالی می‌آمد. نه گله‌ای، نه سگی نزدیک گیر و...

  کتاب «محاط در محیط»: کاربرد روان شناسی محیطی در معماری و شهر سازی، نوشته آزاده شاهچراغی و علیرضا بندرآباد است، که در 571 صفحه توسط نشر سازمان جهاد دانشگاهی تهران در سال 1394 به چاپ اول و در پاییز 1395 به چاپ دوم رسیده است. طرح جلد تنگی شیشه ای با خطی در نیمه را نشان می دهد که تداعی کننده آب بوده و بربالای آن ساختمان هایی با پرسپکتیو سه نقطه و منعکس شده در نیمه پایین هستند. انعکاس نور و آسمان بر تنگ کروی محصور بر شهری مدرن و فرضی همگی، گویای محتوای اثر و انتخاب درست طراح آن سعید صحابی است. آزاده شاهچراغی؛ معمار، طراح، پژوهشگر و نویسنده است. وی دارای مدرک دکتری تخصصی معماری از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در سال 1387 است. از جمله فعالیت های علمی، حرفه ای شاهچراغی: دانشیارآزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، رییس هیات مدیره شرکت...

  در این یادداشت با مطالعه کتاب چهاردهم مجموعه «دانش زیباسازی شهری» تحت عنوان «هویت و مبلمان شهری» به معرفی آن خواهیم پرداخت. «هویت و مبلمان شهری» عنوان کتابی است که گروه علمی متشکل از سید رضا مرتضایی و سید حامد بهشتی با همکاری موسسه «چشم انداز توسعه عصر» نوشته شده است و نشر هنر معماری قرن در سال 1393 آنرا در 56 صفحه به چاپ رسانده است. طرح جلد با فواد علیجانی است و تصویر روی جلد تهران قدیم را با نمایی از مهمانخانه قصر نشان می دهد. سید رضا مرتضایی دارای لیسانس طراحی صنعتی از دانشگاه هنر، فوق لیسانس طراحی صنعتی از دانشگاه تهران و دارای دکتری طراحی محصول در رشته تحصیلی طراحی صنعتی از دانشگاه برایتون انگلستان است. همچنین وی در زمینه های تخصصی، تدریس وتحقیقاتی مانند حوزه صنعتی: طراحی محصولات روزمره، خانگی و صنعتی، حوزه شهری: زیباسازی، طراحی محیطی و مبلمان شهری و موارد دیگر فعالیت...

محمدرضا نکویی   طرح مسئله بافت های تاریخی به عنوان بزرگ ترین و شاید مهم ترین میراث بر جای مانده از گذشتگان در قلب شهر های جدید و نو ظهور قرار گرفته اند. در کشور ما تعداد شهر های تاریخی و میراث تاریخی بافت آنها پر شمار هستند و هر کدام از نظر اصالت تاریخی و غنای ساختاری و کالبدی در درجه بندی مشخصی قرار می گیرند. آغاز دوران معاصر و تحمیل شدن شاخصه های زندگی مدرن بر بافت تاریخی باعث فرو پاشی و از هم گسیختگی بنیان های سنتی و اجتماعی ساکنین این بافت گردیده و آن را در مرحله ای از دگردیسی جهت انطباق با شرایط جدید قرار داده است. محله ای که این پژوهش در مورد آن صورت گرفته محله ای تاریخی در منطقه پنج شهرداری اصفهان است که پیشینه آن با فراز و فرود تاریخ ایران گره خورده است. احداث این محله توسط اقلیتی مهاجر و...

لیلا گلزار «تاریخچه مبلمان شهری» عنوان کتاب سیزدهم مجموعه «دانش زیباسازی شهری» است. که گروه علمی متشکل از سید رضا مرتضایی، آذین السادات دامی رو و سید حامد بهشتی با همکاری موسسه چشم انداز توسعه عصر نوشته شده است و نشر هنر معماری قرن در سال 1392 آنرا در 61 صفحه به چاپ رسانده است. طرح جلد و عکس کاری از فواد علیجانی است. تصویر نمای نزدیک پایه و چراغ های روی آن با پس زمینه سیاه و سفید بخشی از نمای ساختمان های مجموعه کاخ گلستان است که تاکید بر روی چراغ ها به عنوان مبلمان شهری دارد. سید رضا مرتضایی دارای لیسانس طراحی صنعتی از دانشگاه هنر، فوق لیسانس طراحی صنعتی از دانشگاه تهران و دکتری طراحی محصول در رشته تحصیلی طراحی صنعتی از دانشگاه برایتون انگلستان است همچنین وی در زمینه های تخصصی،تدریس وتحقیقاتی مانند حوزه صنعتی: طراحی محصولات روزمره، خانگی و صنعتی، حوزه شهری: زیباسازی، طراحی...

شهرداری تهران یک نهاد عمومی غیردولتی است که از سال 1286 شمسی با نام بلدیه تهران تاسیس شده و امور مربوط با مدیریت شهری شهر تهران را برعهده دارد. مدیریت این نهاد با شهردار تهران است که با رای اعضای شورای شهر تهران انتخاب می‌شود. شهرداری تهران شامل 22 منطقه است که مدیریت هر منطقه به عهده شهردار آن منطقه است که توسط شهردار تهران انتخاب می‌شود. همچنین هر منطقه شامل تعدادی ناحیه است. تهران دارای 123 ناحیه و 354 محله است. هر ناحیه یک شهردار دارد که این شهرداران توسط شهردار مناطق تعیین شده و هر محله دارای یک مدیر بوده که توسط شهردار ناحیه، شورایاران و هیات امنای محله انتخاب می‌شوند. جنبه های مختلفی از حیات و ممات در شهر تهران توسط شهرداری اداره می شود. گستره و تنوع فعالیت های این نهاد از حوزه های فرهنگی و هنری، ساماندهی صنایع و مشاغل، مسائل زیست محیطی، امور مربوط...

روز سوم (دوشنبه دوم مرداد 1396)، صبحانه را که در همان رستوران همیشگی خوردیم، پیاده رفتیم به وزارت آموزش و ورزش که همان نزدیکی بود. چند نفر از مسئولین آمدند برای‌مان سخنرانی. پروفسور «زایاباتور» هم بود. کسی که چندین بار به او رایانامه زده بودم و او بود که نهایتا تصمیم به دعوت دوباره‌ام برای برنامه امسال گرفت. نزدش رفته و پس از معرفی خودم، ازش سپاسگزاری نمودم. یک جعبه خاتم نفیس هم که از اصفهان خریده بودم، به وی دادم. می‌گفت وقتی دیده این‌چنین پیگیر آمدن به مغولستان هستم، تاکید کرده بود که این شخص قدر چنین دوره‌ای را می‌داند و حتما بیاوریدش. دو نفر دیگر هم آمده بودند که با کمانچه مغولی، موسیقی سنتی برای‌مان اجرا کردند. خودشان هم پوشاک سنتی مغولی به تن داشتند. یک ردای بلند که تا سر قوزک پا می‌رسید. کلاه چهار تَرَکی به سر که دو گوشه‌اش را بالا زده بودند و در...

ناصر عظیمی – مریم مسکینی چکیده دریای خزر طی چند هزار سال اخیر با وجود پیشروی و عقب نشینی های موضعی ولی مستمر، در مجموع از پای کوه های شمالی البرز تا ساحل امروزی عقب نشسته است. همین قاعده موجب بیرون آمدن مداوم خشکی از آب این دریا شده و می شود. بیرون آمدن خشکی در اثر عقب-نشینی دریای خزر که از دهه ی 1340 به آن « اراضی مستحدث» نام نهادند و برای آن قوانین وضع کردند، در گذشته مشکل چندانی پدید نمی آورد. اما از دهه ی 1340 با اهمیت یافتن وجه «کالا»یی زمین و نقش مبادله ای این کالا، تصرف زمین در اراضی مستحدث نیز مهم و مهمتر شد. به طوری که قانونگذار از میانه ی دهه ی 1340 برای این زمینها و نحوه ی تصرف و حریم آن شروع به وضع قانون کرد. وضع این قوانین در مجموع حق استفاده ی عموم از ساحل یعنی« حقِ...

شناخت هر پدیده به درجه شناخت تاریخی ما از آن پدیده بستگی دارد و فرآیند تاریخی بر آن است که نحوه شکل‌گیری پدیده و عناصر مؤثر در آن را کشف کرده و سپس آن را در طول زمان مورد بررسی قرار دهد. کتاب از شار تا شهر به مدد متون تاریخی و آثار و اسناد بر جای مانده و همچنین نیمرخ کالبدشناسانه موجود، سعی دارد دگرگونیهای کالبدی – فضایی آنچه امروزه شهر نامیده می‌شود را مورد ارزیابی قرار داده و به دنبال آن اوضاع و احوال اجتماعی – فرهنگی و سیاسی - اقتصادی حاکم بر جامعه که در ساختاری فضایی و کالبدی تبلور یافته را تبیین کند. کتاب دارای سه فصل است و هر یک از فصلهای شامل بخشهایی مجزا است که به گونه ای زنجیره‌وار در پی هم آمده‌اند، عناوین سه فصل کتاب عبارتند از: شهرنشینی، شهرگرایی و «شهرسازی» قبل از اسلام - شهرنشینی، شهرگرایی و «شهرسازی» در دوران...

ورود یک سیستم طراحی مشخص در هر زمینه ایی می تواند سبکی از زندگی را برای مردم سرزمینی به همراه داشته باشد.حوزه دخالت این محصولات وارداتی در سیستم های طراحی گاهی کاملأ شخصی برای یک انسان در مختصات فردی خویش است که بحث مفصل خودش را دارد و گاهی در ارتباط با یک سیستم اجتماعی قرارمی گیرد که دامنه های متعددی را در یک اقلیم مشخص دارد و البته تأثیرات خودش را نیز بر سیستم های سلیقه ایی جامعه دارد و در واقع نگاه پوپولیست شهری [1] را در سرزمین شکل میدهد.البته این اتفاق دارای علت های مشخصی است که در جوامع مشخصی شکل می گیرد.مد یا فشن [2] مسئله ایی به عنوان یک موضوع در بسیاری از مسائل زندگی شهری وجود دارد که البته معماری فشن [3] بخشی از آن است. عقاید و افکار وسترنیسم [4] ، محصولی بدون ارتباط با فضا و زمان را به تاریخ جامعه تحمیل...